این نوشتار اختصاص به معرفی و بررسی کتاب «الشیعه الامامیه و عقائدهم الاجماعیه» تألیف فتحالله نجارزادگان و معصومه رضوانی دارد که با هدف ارائۀ چکیدهای از اصول عقاید مورد اتفاق امامیه نگاشته شده است.
از مهم ترین ابهامات تاریخ کلام امامیه رابطه دوره نخست کلام امامیه (مدرسه کوفه) با کلام امامیه در مدرسه بغداد در سده چهارم و پنجم است. سرشناس ترین متکلم امامیه در دوره حضور هشام بن حکم است.
حلب، از شهرهای شمالی شامات، در زمان حضور ائمه(ع)، هیچ گاه مرکزی شیعی دانسته نمیشد؛ اما به تدریج، با حضور اسماعیلیه و خاندانهای شیعی و سادات، شیعیان در این مناطق پراکنده شدند. به قدرت رسیدن خاندان آلحمدان برای عالمان شیعی زمینۀ مناسبی پدیدآورد تا آموزههای شیعی را در این مناطق گسترش دهند. مهاجرت کلینی، نعمانی و سلامة بن محمد به همین دلیل بود. از کوششهای این گروه، تبیین موضوع غیبت و رفع حیرت از جامعۀ شیعی، در اوایل عصر غیبت کبری بود. کلام امامیان حلب، در این دوره، تحت تأثیر مکتب قم بود.
منابع به حسین بن روح نوبختی (د 326 ق/ 938 م) از وابستگان خاندان نوبختی که در نزد شیعیان امامیه به عنوان نایب سوم امام دوازدهم شناخته شده است کمتر پرداخته و یا به ابعاد شخصیتی او اشاره نکردهاند. مسئلهای که این مقاله به بررسی آن میپردازد این است که آیا در منابع کهن اعم از نوشتههای تاریخی، کلامی و حدیثی شیعه، کتابهای رجال و فرق به نیابت خاص او پرداختهاند یا خیر؟
کتاب پیشوای ربانی در تشیع نخستین نوشته دکتر محمدعلی امیرمعزی از مهمترین آثار مهم شیعهشناسی در غرب به شمار میرود. امیرمعزی در این کتاب با بهرهگیری از روش پدیدارشناسی به شناخت گوهر و ذات تشیع امامی از طریق مراجعه به آثار اصیل و نخستین امامیه (به طور خاص، کتب روایی) پرداخته است. از نظر وی گوهر تشیع نظریۀ امامت و به طور خاص، تفسیر باطنی از این نظریه است. به نظر وی به دلیل تقیۀ اصحاب امامیه بهترین راه برای رسیدن به اندیشههای باطنی امامان، مراجعه به اندیشهها و تعالیم باطنی غالیان است.