پرسش:
شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام در چه تاریخی بود؟
پاسخ:
در وقوع شهادت سبط اکبر پیامبر«صلی الله علیه و آله»، امام مجتبی«علیه السلام» در ماه صفر بین علمای شیعه اختلافی نیست.
گرچه عده ای از اهل سنت آن را به نحو اختلاف در ماه ربیع الاول دانسته‌اند ، لکن در میان علمای شیعه سه قول وجود دارد:
قول اول: روز آخر ماه صفر که قائل آن شیخ کلینی«قدس سره»می‌باشد و لازم به ذکر است که این قول را تنها ایشان ذکر کرده و
قولی منفرد است که با تمام وجاهت و بزرگی وی هیچ یک از علمای شیعه تا این زمان از او تبعیت ننموده‌اند.
قول دوم: روز بیست و هشتم ماه صفر که اولین قائل آن شیخ مفید«قدس سره» در کتاب (مسارّ الشیعه) می‌باشد
در حالی که خود شیخ در کتاب دیگرش (الارشاد) از ذکر روز شهادت ساکت مانده است و تنها ذکر ماه صفر را دارد .
و دیگر اینکه شیخ طوسی«قدس سره» در کتاب (تهذیب الاحکام) با توجه به اینکه شیخ کلینی و شیخ مفید«قدس سرهما» در شمار مشیخه او قرار داشته‌اند و از آنان روایت می‌کند، تنها از کلام شیخ مفید«قدس سره» در کتاب (الارشاد) تبعیّت کرده است و از عدم التزام و تعیین نکردن او بر روز خاص در ماه صفر می‌توان استفاده نمود که کلام شیوخ خود در بیست و هشتم و آخر صفر را نپذیرفته است.
البته لازم به ذکر است که قول بیست و هشتم صفر از سوی برخی مثل شیخ طبرسی و ابن شهرآشوب مازندرانی«قدس سرهما» تبعیّت و موافقت شده است، لکن پس از قرن ششم تا این زمان قائلی ندارد.
قول سوم: روز هفتم ماه صفر می‌باشد که از چند جهت حائز اهمیت است؛
جهت یکم: از جهت قائلین به آن، در کمّ و کیف نسبت به قائلین دو قول مذکور برتری دارد.
بگونه‌ای که اولاًروز آن از ایام هفته در این قول به پنج شنبه ذکر شده است و ثانیاًاز جهت تعداد قائلین بیشتر است و این قول از زمان امام کاظم«علیه السلام» و از سوی قاسم بن ابراهیم الرسّی «البرسی» ۱۶۹-۲۴۶ ه‌ق عنوان شده است.
نجاشی رجالی بزرگ در مورد قاسم بن ابراهیم اینگونه می‌نویسد: «قاسم پسر ابراهیم طباطبا پسر اسماعیل پسر ابراهیم پسر حسن مثنّی پسر امام مجتبی«علیه السلام»است. او صاحب کتاب (تثبیت الامامه) می‌باشد که از امام صادق«علیه السلام» با واسطه و از امام کاظم«علیه السلام» بدون واسطه روایت می‌کند.»
ابوالحسن العمری در کتاب (المجدی فی انساب الطالبییّن) می نویسد: «کنیه او ابامحمّد فردی عفیف و زاهد بوده است و از سلاطین جور وقت دوری جسته و هدایا و مراحم آنان را اگر چه از طلا و نقره بوده، نپذیرفته است و مردم را به وصایت امام رضا«علیه السلام» دعوت می کرده و از سال ۲۲۰ه‌ق تا ۲۴۶ ه‌ق که از دنیا رحلت نمود، درجبل الرسّ–کوهی در نزدیک حله– مخفی بوده است.»
شیخ آقا بزرگ تهرانی«قدس سره»کتاب شناس قرن در الذریعه او را سیدی شریف و از سادات بنی الحسن«علیه السلام» دانسته است.
از این روایت قاسم بن ابراهیم که دلیل سابق و مقدم بر دلیل دو قول دیگر است، بزرگانی از فقهاء همچون شهید اول در (الدروس)، کفعمی در (المصباح)، والد شیخ بهائی در (وصول الاخبار الی اصول الاخبار)، شیخ بهائی در (توضیح المقاصد)، علامه مجلسی در (بحار الانوار)، شیخ عبدالله بحرانی در (عوالم العلوم)، شیخ محمد حسن نجفی در (جواهر الکلام)، شیخ جعفر کاشف الغطاء در (کشف الغطاء) و شیخ عباس قمی در (انوار البهیّه) «قدس سرهم» پس از قرن هفتم تا زمان حاضر تبعیت نموده‌اند.
به طوری که محقق بزرگ شیخ عباس قمی«قدس سره» پس از تحقیق در اقوال، قول هفتم صفر را اختیار کرده و دو قول دیگر را ضعیف شمرده است.
جهت دوم: سیره علمی علما و متشرعه و سنت عملی ایشان در روز هفتم ماه صفر در کلیه بلاد شیعه بر اقامه‌ی عزا بوده و می‌باشد.
خصوصا این سنت در نجف اشرف و حوزه علمیه قم که پس از ورود آیت الله موسس، حاج شیخ عبدالکریم حائری«قدس سره» به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامه عزا نمودند؛
و پس از ایشان تحفّظ این سنت سیره‌ی بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی«قدس سرهما» -که هر کدام در زمان خود مسئولیت حوزه را به عهده داشته‌اند،- بوده است.
نیز مراجع فعلی حوزه علمیه قم همچون آیات عظام صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، سیستانی، روحانی،مکارم شیرازی و.. «حفظهم الله» و آیات عظام فاضل لنکرانی، میرزا جواد تبریزی، شیخ محمد تقی بهجت «قدس سرهم» بر تبعیت از سنت علمای سلف خصوصاً حاج شیخ عبدالکریم حائری«قدس سره»تأکید نموده و بر اقامه ی عزا در این روز و حرکت دسته‌های عزاداری به عنوان روز شهادت امام حسن مجتبی«علیه السلام» در هفتم صفر اتفاق نموده‌اند؛ و در این روز دروس سطوح عالی حوزه تعطیل می‌گردد.
گزارشی از کتاب ابن تیمیه لیس سلفیاً اثر منصور محمد محمد عویس
فضیلت تراشی برای معاویه در ساخت احادیث صلح امام حسن علیه السلام
ثبت دیدگاه