پرسش:
چرا امامان(ع) با وجود نقل اعمال و ادعیه‌ای جهت دوری از فقر، خود گرفتار فقر بودند؟
پاسخ
با توجه به آن که ائمه اطهار(علیهم السلام) غالبا از منابع درآمد نسبتاً مناسبی برخوردار بودند، نمی‌توان گفت که آن حضرات، فقیر و نیازمند به شمار می‌آمدند؛[۱] اما با این وجود به دلایلی در استفاده از اموال خود نهایت دقت را می‌کردند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود:
۱- همگامی با جامعه: با توجه به اینکه شایسته است زندگی شخصی رهبر جامعه اسلامی در حد پایین‌ترین مردم باشد، آنها نیز زندگی ساده‌ای داشته‌اند.[۲]
امام على(علیه السلام) در پاسخ به این سؤال که چرا آن‌حضرت از نعمت‌های دنیا کمتر استفاده می‌کنند، فرمود: «خداوند بر رهبران عادل واجب کرده که زندگى خود را چنان ساده و تنگ بگیرند که تحمل تنگ‌دستی بر فقرا چندان سخت نباشد».[۳]
۲-بی‌اعتنایی به دنیا: امامان(علیهم السلام) به فقیر نبودن در آخرت می‌اندیشیدند، لذا توجهی به فقر در دنیا نداشتند. امام صادق(علیه السلام) فرمود: «فقر، مرگ سرخ است». پرسیدند: منظورتان نداشتن درهم و دینار است؟ فرمود: «نه، ولی منظورم فقر دینى است».[۴]
همچنین امام علی(علیه السلام) در این زمینه می‌فرماید: «الْفَقْرُ وَ الْغِنَى بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى الله سُبْحَانَه»؛[۵] «درویشى و توانگرى پس از عرضه به پیشگاه خدای پاک و منزّه روشن شوند»؛ یعنى پریشانى و توانگرى دنیا چیزى نیست، عمده پریشانى و توانگرى آخرت است. هرگاه اعمال بر خدا عرضه شود و انسان عمل خیرى نداشته باشد یا کم داشته باشد، او فقیر حقیقى است، و هرکسی اعمال خیر بسیار داشته باشد او ثروت‌مند حقیقى است.[۶]
امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: «اى دنیا! از من دور شو، به طرف من روى آورده‌اى، و یا به من اشتیاق پیدا کرده‌اى، تو نمی‌توانى مرا فریب دهى، برو دیگرى را گول بزن که من نیازى به شما ندارم و تو را سه طلاقه گفته‌ام و رجعتى هم نیست».[۷]
۳- مبارزه با نفس: «زید بن وهب» می‌گوید: گروهی از اهل بصره به حضور امام رسیدند و مردی از رؤسای خوارج به نام «جعده بن نعجه» نگاهی به لباس علی(علیه السلام) انداخت و گفت: چه چیز تو را از پوشیدن لباس خوب باز می‌دارد؟ امام فرمود: «این لباس مرا از کبر و غرور دور می‌سازد…».[۸]
۴-اگر اهل بیت علیهم السلام در بره‌ای از زمان‌ها در فقر زندگی می کردند بدین معنا نیست که توان به دست آوردن ثروت را نداشتند چه اینکه آنها خود به خاطر مصالحی دنبالثروت نبودند و الابا اندک معجزه یا دعاییبه درگاه الهی، می توانستند از فقر خارج شده یا با نظری به خاک آن را به کیمیا مبدل سازند.
منابع:
[۱] ر.ک: «محل درآمد زندگی پیامبر(ص) بعد از بعثت»، ۵۸۴۱۷؛ «منبع در آمد هزینه زندگی امامان شیعه»، ۲۳۰۶۰٫
[۲] ر.ک: «ساده زیستی رهبر جامعه اسلامی»، ۹۲۸۵٫
[۳] کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۴۱۰ – ۴۱۱، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
[۴] همان، ج ۲، ص ۲۶۶٫
[۵] تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص ۸۳، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
[۶] مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، رسولى محلاتى، هاشم، ج ۹، ص ۳۷۶، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
[۷] ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ۲، ص ۱۰۲، قم، علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
[۸] ثقفى، ابراهیم بن محمد، الغارات، محقق، محدث، جلال الدین، ج ۱، ص ۱۰۷ – ۱۰۸، تهران، انجمن آثار ملى، چاپ اول، ۱۳۹۵ق.
ثبت دیدگاه