واقعه عاشورا در تاریخ اسلام از موضوعات مورد توجه محققان و تاریخ نگاران است. این واقعه تاریخی از چنان اهمیتی برخوردار است که به نظر برخی از شیعه پژوهان آن را باید نقطه بروز و ظهور تشیع محسوب کرد.این حادثه در پی توسعه مطالعات شیعی در غرب، از ابعاد قابل توجه تشیع برای محققان غربی بوده است. پیش از ورود به بحث، مناسب است به سیر «مطالعات اسلامی» به عنوان پیش زمینه «مطالعات شیعی» اشاره کنیم.
هنگامى که کوفیان خبر شدند امام حسین علیهالسلام بیعت با یزید را نپذیرفته، نامههاى فراوانى به حضرت نوشتند و ضمن اعلام پشتیبانى خود از ایشان، درخواست تشکیل حکومت در کوفه کردند. امام براى بررسى اوضاع، مسلم بن عقیل را به آنجا فرستاد. او پس از بیعت گرفتن از کوفیان، به پشتوانه آنها موفق به محاصره کاخ حاکم کوفه شد، اما در این هنگام یکباره مسلم را رها کردند و سرانجام بهدست حاکمان به شهادت رسید. علاوه براین، کوفیان در صف دشمن در برابر امام علیهالسلام جنگیدند.
در این مقاله ضمن بررسی شخصیت حضرت علی اکبر (علیه السلام) به تبیین نقش برجسته ایشان در حادثه بزرگ کربلا بر مدار موضوع حق، پرداخته شده است. اگرچه علی اکبر (علیه السلام) فرزند ارشدِ امام حسین (علیه السلام) از نقش مهمی در جای جای این حادثه برخوردار است، اما گویی دغدغه اصلی او حق طلبی است.
مَقْتَلُ الْحُسَین نخستین مَقتل درباره واقعۀ عاشورا و شهادت امام حسین(ع)، نوشته ابو مِخنف (درگذشت ۱۵۷ق) است. این کتاب دو نسل پس از واقعه عاشورا نگاشته شده و به جهت شهرت گردآورندۀ آن، به «مقتل ابیمِخنف»، شهرت یافته است. مقتل ابومخنف تا حدود قرن چهارم، موجود بوده، اما بعدها مانند دیگر آثار ابومخنف، از میان رفته است.
«أللُّهوف عَلى قَتْلَى الطُّفوف یا ألمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف» مشهور به لُهوف، کتابی در بیان مصائب واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) نوشتۀ سید بن طاووس (متوفای ۶۶۴ق). است این کتاب از مقتلنگاریهای مشهور شیعه است. نویسنده، کتاب را برای مسافران عتبات و زائران امام حسین(ع) و به صورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله اسناد روایات را حذف و تنها آخرین راوی یا منبع روایت را ذکر کرده است.
اهمّيّت نقل احاديث، و بيان معارف و رساندن کلمات و علوم ائمّه طاهرين عليهمالسّلام به مردم که در اين صورت از آن تعبير به احياء امر آنها شده است، احياء امر آنها، احياء راه و روش، و شأن و دعوت و هدايت آنها است، که بايد زنده بماند، و زندهماندن آن، به يادگرفتن سخنان و علوم و معارف ايشان، و ضبط و حفظ و ثبت در کتاب، و نشر و رساندن آن، به ديگران است. در واقع، روايت حديث، ادامه کار و مأموريّت آن بزرگواران، و استمرار هدايت ايشان است.
این زیارت با سلام بر پیامبران الاهى و اولیاى دین، ائمه اطهار (ع) آغاز می شود سپس، با سلام بر امام حسین (ع) و یاران با وفایش ادامه می یابد. پس از آن، به شرح کامل اوصاف و سیره امام حسین (ع) پیش از قیام، دلدادگی حضرت مهدی (ع) به او، زمینههاى قیام حضرت، توصیف صحنه کربلا، شرح شهادت و مصایب آن حضرت و عزادار شدن تمام عالم و موجودات زمینى و آسمانى مىپردازد. در پایان، با توسل به ساحت قدس ائمه اطهار و دعا در پیشگاه خداوند متعال، پایان مىپذیرد.
از بدیهیات دین الاهی این است که حق تعالی هیچ فرد، گروه، نژاد و نسلی را به خاطر گناهان دیگران مورد عقوبت دنیوی یا عذاب اخروی قرار نمی دهد، مگر این که به نحوی در تحقق آن گناه مؤثر یا به آن راضی باشند و یا از آن نهی نکرده باشند؛ بلکه از نظر قرآن و روایات ملاک در الحاق به گروه یا قبیله ای، هماهنگی فکری و عملی با گروه است؛ چنان که خداوند پسر نوح را از اهل نوح نمی داند و دلیل آن را عدم هماهنگی عملی با نوح بیان می کند.
شکر بر نعمت از موضوعاتی است که در منابع روایی ما دارای جایگاه خاصی است.انسان مؤمن و موحد به جهت معرفت و شناخت صحیحی که نسبت به خدا و آفریدگارش دارد، هرچه از سوی پروردگارش به او برسد، شکرگزار است؛ زیرا چنین انسانی، همواره وظیفه الاهی خود را انجام میدهد و در برابر حوادث -چه خوب باشد یا ناگوار- تسلیم است و آنها را در مسیر کمال و سیر الى الله به حساب میآورد.
شعائر اهل بیت علیهم السلام و خصوصا اقامه ی عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام نباید تعطیل شود و لیکن با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می کنند.