یکی از فضایل مشهور حضرت علی علیه السلام حدیث سدّ الابواب است که پیامبر (ص) دستور فرمود همه درها به سوی مسجد ایشان بسته شود، غیر از بابِ خانه علی علیه السلام. در برخی نقلهای این حدیث، به علتِ این امر هم تصریح شده که «لزوم تطهیر مسجد از آلودگیها» است، و نشان میدهد که حضرت علی علیه السلام از هر گونه آلودگیِ باطنی مبرّا است. در مقابل این فضیلت، روایتی در کتب اهل سنت ذکر شده که پیامبر اجازه دادهاند ابوبکر نیز خوخه (دریچه/پنجره)ای به سوی مسجد داشته باشد. عالمان عامه از این روایت، اشاره به خلافت و جانشینیِ ابوبکر را برداشت کردهاند.
مقالهای به قلم یکی از دانشجویان با عنوان: «روشهای علم الحدیثی امام موسی بن جعفر (ع)» به چاپ رسیده است که مطالب مطرحشده در این مقاله، در بسیاری از موارد، جای نقد و تأمل دارد.
مسأله شهادت یا مرگ طبیعی امامان شیعه(ع) از جمله مسائلی است که نظر شیعه پژوهان را به خود جلب کرده است. شیخ صدوق (م381ه .ق) شهادت همه ائمه(ع) را بخشی از اعتقادات شیعه شمرده است ولی شیخ مفید (م413ه .ق) با تردید در این حکم عام، شهادت بیشتر امامان: از جمله امام جواد(ع) را نپذیرفته و بر این باور است که امام(ع) به مرگ طبیعی رحلت کرده است.
شیعیان عموماً بر مشروعیت الهی حکومت بعد از رسول الله(صلی الله علیه و آله) اعتقاد میورزند و در مقابل اهل سنت منابع گوناگونی را از جمله اجماع اهل حل و عقد و بیعت مردم، استخلاف امام سابق و استیلا و زور و غلبه را در انعقاد حکومت و امامت معتبر میدانند که در این نوشتار به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار میگیرد.
بحث از امامت به ویژه امامت امام زمان (عج) از مباحث مهم و اساسی در مذهب شیعه است. احمد الکاتب، نویسنده معاصر، در کتاب الإمام المهدی حقیقة تاریخیة أم فرضیة فلسفیة دلایلی نقلی، تاریخی و عقلی در انکار وجود امام زمان(عج) مطرح میکند که یکی از آنها ادعای امامت جعفر، برادر امام عسکری، است. وی مدعی است که امام عسکری فرزندی نداشته و جعفر پس از وی ادعای امامت کرده و شیعه نیز به ندای وی لبیک گفته است و اجماع بر امامت وی داشته است.
مخالفان مشروعیّت الهی امامت و حاکمیت دینی در کنار ادله دیگر، به برخی ادله قرآنی استناد کردهاند که این ادله در سه دلیل اصلی با تبیینهای مختلف آن قابل تحلیل و بررسی است؛ حق الناس بودن امامت از جمله ادله این دیدگاه است که به چهار مضمون قرآنی زیر مستند شدهاست: خطابات قضایی و حقوقی به عامة مردم، قیام مردم به قسط به عنوان فلسفة رسالت و نبوت، تفکیک نبوت الهی از فرمانروایی مردم و رسالت ابلاغی پیامبران.
دیدگاه ابنعربی در باب خلافت و امامت بعد از رحلت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) از ویژگی خاصّی برخوردار است. وی نخست بهگونهای سخن میگوید که خواننده میپندارد مقصود وی، امامت و خلافت عرفانی میباشد و ربطی به دیدگاههای کلامی شیعی و سنّی در این باره ندارد، لیکن بعد از بررسی و دقّت نظر معلوم میشود که وی با شیوهی خاصّ خود، در نهایت دیدگاه کلامی اهل سنّت را به زبان آورده و بهگونهای شگفتانگیز، خلافت را با تمسّک به اجماع صحابه و اصالتبخشیدن بدان، برای خلیفهی اوّل و دوم به اثبات رسانیده است.
فیصل نور، از نویسندگان معاصر وهابی، منکر تمامی نصوص امامت شده و به زعم خود، در کتاب الامامه والنص این مسئله را از منابع شیعه اثبات کرده است. وی در بخشی از این کتاب، پس از نقل روایاتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، که به ظاهر (و به زعم او) در تعارض با نصوص امامت است، فقدان نصوص امامت ائمه (علیهم السلام) و جعل آنها به دست محدثان شیعه را نتیجه گرفته است.
کتاب پیشوای ربانی در تشیع نخستین نوشته دکتر محمدعلی امیرمعزی از مهمترین آثار مهم شیعهشناسی در غرب به شمار میرود. امیرمعزی در این کتاب با بهرهگیری از روش پدیدارشناسی به شناخت گوهر و ذات تشیع امامی از طریق مراجعه به آثار اصیل و نخستین امامیه (به طور خاص، کتب روایی) پرداخته است. از نظر وی گوهر تشیع نظریۀ امامت و به طور خاص، تفسیر باطنی از این نظریه است. به نظر وی به دلیل تقیۀ اصحاب امامیه بهترین راه برای رسیدن به اندیشههای باطنی امامان، مراجعه به اندیشهها و تعالیم باطنی غالیان است.
یکی از مسائلی که در تاریخ تشیع همواره محل بحث بوده است، مسأله ظن به امامت اسماعیل پس از شهادت امام صادق (ع) است که در کتب اسماعیلیه و گاه امامیه بیان شده است. دلایلی که سبب ظن به امامت اسماعیل شده است، عبارت است از: روایات دال بر تعلق امامت به فرزند بزرگ تر، توجه و محبت امام به اسماعیل، وجود نص ساختگی، عدم شناخت مفهوم بداء، شایعه زنده بودن اسماعیل و تأثیر خفقان دوره عباسی در جلوگیری از معرفی علنی امام.