«اقتباس» یکی از اَشکال به کارگیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع) میباشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه های اقتباس و انگیزه به کارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است.
لیلة المبیت شبی است که حضرت علی علیه السلام به جای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در بستر آن حضرت خوابید تا رسول خدا(ص) از توطئه قتلی که مشرکان مکه برای او ریخته بودند بتواند جان سالم به در ببرد و از مکه به مدینه هجرت بنماید. این واقعه در اول ربیع الاول سال چهاردهم بعثت که بعدا سال ۱ هجری قرار داد شد به وقوع پیوست. عمل حضرت علی علیه السلام در لیله المبیت یکی از فضائل امام علی علیه السلام است و در شأن آن آیه ۲۰۷ سوره بقره نازل شد.
روایت قصاص پیامبر صلی الله علیه و آله، روایت جعلی بیش نیست که میتوان علت و انگیزه جعل این روایات را ضربه زدن به مقام و جایگاه خاتم النبیین صلی الله علیه و آله دانست که متأسفانه چنین سخنانی در کتب اهل سنت به وفور دیده میشود و گاهی از کتب آنان، در کتب ما نیز وارد شده است.
حدیث سلسله الذهب تنها در کتب شیعه بیان نشده است و از جمله روایاتی است که در کتب اهل سنت نیز بیان شده و مورد اهمیت آنان قرار گرفته است.
این مقاله با به کارگیری روش توصیفی-تحلیلی، ضمن اثبات وجود نصوص امامت از منابع فریقین، در صدد نقد این دیدگاه برآمده و به این نتیجه دست یافته است که بی اطلاعی یا تردید برخی از نزدیکان و یاران حضرت رضاعلیه السلام از مسئله امامت، معلول عوامل سیاسی، مادی و شبهات اعتقادی بوده است، نه فقدان نصوص امامت.
بر این اساس در نوشتار حاضر با روش تحلیل اسنادی به تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان پرداخته شده و نتایج در قالب بررسی ضرورت وجود امام، شرایط و ویژگی های امام، نحوه انتخاب امام، چگونگی رسیدن به مقام امامت، راه های اثبات امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و نیز دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان بیان شده است.
همواره در بین اندیشمندان اسلامی این بحث از صدر اسلام مطرح بوده که آیا حق جعل و تشریع احکام فقهی در اختیار پیامبراکرم و امامان معصوم نیز قرار گرفته و یا آنان به عنوان مبلغ و مبین احکام بوده و اجازه وضع قوانین نداشتهاند؟
وجود بنایی که دارای گنبد و در بوده، بر روی قبر سیدالشهدا (علیه السلام) در نیمه نخست قرن دوم قابل اثبات است و روایاتی که وعده استجابت دعا در زیر قبه امام حسین علیه السلام را بیان کرده اند، کاملاً صحیح و مطابق با واقع است.
علامه مجلسی در جلد هفدهم بحارالانوار، بابی با عنوان «سهو پیامبر و خواب ماندن ایشان از نماز» آورده و به هفده روایت در این زمینه اشاره کرده است.
مقالۀ حاضر میکوشد جایگاه عقل و روش عقلیِ علامه مجلسی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. به بیان دیگر، بررسی روش عقلیِ علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفِ اصلی این نوشتار است.