حضرت رقیه (سلام الله علیها) یکی از جلوههای احساسی و عاطفی قیام امام حسین(علیه السلام) است. از سدههای اولیه تا پایان قرن هفتم علما و بزرگان در آثار خود از حضرت رقیه (سلام الله علیها) و سرگذشت او یاد نمودندهاند. هدف این تحقیق باز خوانی آثار دانشمندان تا پایان قرن هفتم برای یافتن مویدها و مستندات تاریخی برای تقویت فرضیه وجود حضرت رقیه در روز عاشورا و شهادت او در شهر شام میباشد.
تأکید قرآن بر توجه به تاریخ و عبرت آموزی از آن سبب توجه مسلمانان به علم تاریخ و تاریخ نگاری گردید. تاریخ نگاری اسلامی در آغازین مرحله خود با سیره نگاری رونق گرفت. شیعیان نیز با وجود همه موانع، سعی خود را به کار بسته و علاوه بر نگارش سیره، در دیگر گونه های تاریخ نگاری از جمله مقتلنگاری نیز تلاش کردند و آثار با ارزشی را به وجود آوردند.
سیره علمی علما و متشرعه و سنت عملی ایشان در روز هفتم ماه صفر در کلیه بلاد شیعه بر اقامهی عزا بوده و میباشد. خصوصا این سنت در نجف اشرف و حوزه علمیه قم که پس از ورود آیت الله موسس، حاج شیخ عبدالکریم حائری«قدس سره» به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامه عزا نمودند؛ و پس از ایشان تحفّظ این سنت سیرهی بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی«قدس سرهما» -که هر کدام در زمان خود مسئولیت حوزه را به عهده داشتهاند،- بوده است.