مقاومت امام حسین(علیه السلام) در بیعت نکردن با یزید منجر به جنگ نابرابری بین آن دو شد. در این میان درباره چرایی بیعت نکردن امام حسین(علیه السلام) با یزید، شخصیت فرزند معاویه، ویژگی شیعیان کوفه و سرنوشت الهی بیشتر مطرح شده است. مسئله اصلی پژهش این است که اگر بیعت نکردن امام حسین(علیه السلام) با یزید با روش تاریخی بررسی شود چه عواملی در این تصمیم امام(علیه السلام) از اهمیت بیشتری برخوردارند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که در منابع اولیه امید بستن امام(علیه السلام) به کوفیان و یا تن دادن به سرنوشتی محتوم تأثیر چندانی در عدم بیعت نداشته است. شخصیت یزید نیز تنها بخشی از علل عدم بیعت می تواند باشد.
حدیث جابر، حدیث مشهوری در منابع شیعه است. راوی حدیث- امام باقر (علیه السلام) - از جابربن عبدالله انصاری نقل می کند که جابر لوحی را در دست حضرت زهرا (سلام الله علیها) دیده است. این لوح هدیه ای از جانب خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) معرفی شده که نام پیامبر (صلی الله علیه و آله)، علی و یازده امام دیگر در آن آمده است.
همگام با سیر تاریخ تشیع و شکلگیری ادبیات سیاسی، مرثیهخوانی بر مصائب امامان معصوم (علیه السلام) به عنوان یکی از گونههای ادبی، در این بخش از ادبیات متعهد، خودنمایی کرده است و قیام امام حسین (علیه السلام) و حادثه عاشورا موجب شده است بسیاری از اندیشمندان و صاحبان ذوق و قریحه دنیای اسلام، قلم و خیالشان را صرف ترسیم و معرفی قیام آن حضرت کنند.
امامیه به امامت الاهی اهل بیت (علیهم السلام) باور دارند؛ این عقیده نظری آنان در میان کتابها و مقالات متعددی انعکاس یافته، اما تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است که رفتارهای عملی و باورمندی عینی آنان در عصر حضور را درباره شئون، صفات و دیگر محورهای نظام امامت، در کانون توجه قرار دهد. بر اساس این کاستیها حتی خاورپژوهان یا دگراندیشان مذهبی نیز به این باور رسیدهاند که باورهای شیعه امامیه در دورههای متأخر از عصر حضور شکل گرفته یا تکامل یافته است.
موضوع سلاح امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) در زمان ظهور و کیفیت مقابله با سلاحِ دشمنان، خصوصاً با عنایت به تجهیز دشمنان اسلام به سلاحهای مدرن و مخوف در قرون اخیر، اهمیتی ویژه پیدا کرده و علیرغم پاسخهایی که در قالب کتابها و مقالات متعدد و ... داده شده، همچنان ابهاماتی دارد و از اقناعکنندگی تام برخوردار نیست. این مقاله با نقد بیشتر دیدگاههای موجود در این زمینه، پرسش اساسی فوق را بر اساس تحلیل روایی و با تکیه بر روش تحقیقِ توصیفیتحلیلی، پاسخ میدهد و اثبات میکند که امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) علاوه بر سلاحهایی که به عنوان میراث نبوت و ولایت به همراه خود دارد و نیز علاوه بر بهرهمندی از نصرت الاهی، از سلاحها و تجهیزات قدرتمند و مدرن هم، که همان سلاحهای شیعیان او است و قبل از ظهور برای ایشان آماده شده است، به منظور مقابله با سلاح دشمنان بهره خواهد برد.
از پيامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) رواياتي نقل شده که در آنها از مشابهت حوادث امت اسلام با حوادث امتهاي پيشين سخن گفته شده است. اين روايات شهرت فراواني يافته و گويا علت آن تطبيقهاي گستردهاي است که از صدر اسلام تاکنون بهوسيله امامان معصوم(علیهم السلام)، صحابه و عالمان فريقين در اینباره صورت گرفته است. بهسبب جايگاه موضوع امامت در ميان شيعيان، بیشتر انطباقها در مصادر شيعي بر محور امامت است.
نویسنده در مقدمه کتاب با اشاره به تحریفهای عاشورا چنین مینویسد: «آنچه عاشورا را تهدید مىکند، تحریفهاى رایج و پذیرفتهشدهاى است که پیوسته از همدیگر میزایند و تا آنجا ادامه مییابند که «مقتل مظلوم» را به نفع «مسند ظالم» مصادره میکنند که اگر چنان شود دیگر سخن از «شهید صادق و معصوم» درد هیچ مظلومى را دوا نخواهد کرد، بلکه خوشایند ریاکاران بوده و تنها ستمگران را به کار خواهد آمد». وی سپس وظیفه دانشوران میداند که در برابر این تحریفها بایستند: «سوگمندانه دیربازى است که این تحریف بزرگ و گران، توسط برخى افراد ناآگاه، به عرصه واقعیتهاى کربلا راه یافته است؛ ازاینرو دانشوران دردآشنا را لازم است، تا دیر نشده در برابر این تحریفهاى زاینده و جسارت تحریفگران، کارى بکنند و...»
کتاب «مقتل مفید» با عنوان فرعی «سوگنامه سالار شهیدان به روایت شیخ مفید»، بخشی از متن کتاب ارزشمند ارشاد شیخ مفید است به اعتبار مولف آن، از مقاتل قابل اتکایی است که تا کنون به نگارش درآمده است.
مطالعه، بررسی و پژوهش در کتاب مقدس مسیحیان (انجیل یوحنا) حاکی از آن است که نام امام حسین(ع) در این کتاب برده شده و از ایشان به عنوان فردی که در راه خدا در سرزمینی به نام کربلا به شهادت میرسد، یاد شده است. در فصل پنجم «مکاشفه یوحنا» آیاتی آمده است که میگوید ذبیحی(سر بریده شدهای) در کنار رود فرات با خداوند معامله و ویژگیهایی را برای آن بیان میکند که کاملاً بر امام حسین(ع) منطبق است.
از آن جا که زیارت نوعى اعلام موضع و مشخص کردن خط فکرى است و آثار سازنده عجیبى دارد، آنچه به عنوان متن زیارتى خوانده مىشود، از نظر محتوا و جهت دهى، از حساسیتى ویژه برخوردار است. به همین جهت ائمه (علیهم السلام) با آموختن نحوه زیارت به یاران خود، به این عمل سازنده جهت و غناى بیشترى بخشیدهاند به گونهاى که زیارتنامههاى رسیده از معصومان (علیهم السلام) - مانند زیارت جامعه کبیره، عاشورا، آل یاسین و ناحیه مقدسه - گنجینهاى از تعالیم و آموزشهاى عالى آنان است.