چکیده مقاله«بررسی تطبیقی گستره عصمت رسول خدا (ص) در تفسیر جامع البیان و مجمع البیان»
یکی از مبانی دینی مسلمانان عصمت پیامبران، به ویژه عصمت پیامبر خاتم(ص) است.
همه مسلمانان طبق تعالیم قرآن، قائل به معصومیت رسول خدا(ص) هستند؛ اما در گستره و محدوده عصمت، بین مفسران فریقین اختلاف است. شیعیان با توجه به پذیرش عصمت تام پیامبر (ص)، شخصیت ایشان را به گونه ای ترسیم کرده اند؛
اما دانشمندان اهل سنت با همه اختلاف دیدگاهی که دارند، اغلب با توجه به ظاهر برخی آیات به عصمت پیامبر(ص) در همه شئون باورمند نیستند. مقاله حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی، به مقایسه دیدگاه طبری از مفسران اهل سنت با طبرسی از مفسران شیعه در مورد عصمت پیامبر خاتم(ص) ذیل آیات ۱۰۵ و ۱۰۶ سوره نساء، آیه ۴۹ سوره مائده، آیه ۴۳ سوره توبه، آیه ۵۲ سوره حج، آیه ۳۷ سوره احزاب و آیه ۲ سوره فتح پرداخته است.
و به این پرسش پاسخ می دهد که دو مفسر یادشده، چه تبیینی از عصمت پیامبر(ص) و محدوده آن داشته اند؟
پس از بررسی دو دیدگاه، مشخص شد طبری با وجود داشتن مکتبی مستقل، عصمت رسول خدا(ص) را می پذیرد؛
اما ایشان را در همه شئون معصوم نمی داند و با تفسیر برخی آیات طبق ظاهر آن، به گناه و اشتباه و لزوم استغفار برای پیامبر(ص) باور دارد؛
اما طبرسی با پذیرش عصمت کامل _ از گناه و اشتباه _ و در همه حیات رسول خدا(ص) به نقد دیدگاه های مخالف می پردازد.
بیان مسئله
گستره و محدوده عصمت انبیا از جمله مسائلی است که آرا و نظرات مختلفی پیرامون آن مطرح شده است.
مفسران نیز با توجه به گرایش کلامی خود در مورد عصمت و قلمرو آن دیدگاه‌های متفاوتی دارند.
مفسران اهل سنت با توجه به ظاهر برخی آیات – آیات ۱۰۵ و ۱۰۶ سوره نساء، آیه ۴۹ سوره مائده، آیه ۴۳ سوره توبه آیه ۵۲ سوره حج آیه ۳۷ سوره احزاب، آیه ۲ سوره فتح – و عدم تحليل صحيح، ، قائل به عدم عصمت پیامبر در برخی حوزه ها شده اند (نساء) و معتقدند عصمت انبیا از زمان بعثت آنها آغاز می شود و وجود آن تا قبل از بعثت ضرورتی ندارد.
فخر رازی در این باره مینویسد: «از نظر اکثر علمای ما قبل از نبوت خطا و نسیان جایز است؛ اما بعد از نبوّت جایز نیست».
معتزله نیز عصمت را از زمان بلوغ می‌داند فخر رازی همان؛ اما شیعه عصمت را در تمام حیات انبیا ضروری می‌داند؛ همانگونه که طبرسی ذیل آیه دوم سوره فتح به این موضوع اشاره می کند.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
ثبت دیدگاه