نامگذاری های بهانه ساز
از جمله بهانه هایی که مخالفان شهادت حضرت زهرا آن را دستآویز خویش قرار می دهند تا دشمنی میان آنها و حضرت زهرا و امیرمؤمنان را زیر سوال ببرند نامگذاری فرزندان امیرالمنؤمنین است. می گویند: «چرا حضرت علی و برخی ائمه (علیهم السلام) أسامی فرزندانشان را از أسامی خلفا (ابوبکر و عمر و عثمان)انتخاب کرده اند؟!
این چنین نام گذاری ها نشانه روابط خوب و حسنه بین خلفا و اهل بیت علیهم السلام بوده است و چنانچه خلفا، ظالم در حق اهل بیت (علیهم السلام) بودند و اگر عمر قاتل حضرت زهرا (سلام الله علیها) بوده باشد! نمی بایست علی بن ابیطالب (علیه السلام) نام فرزندانش را از اسامی ظالمین در حق همسرشان انتخاب می نمودند! حال که چنین نموده اند، نشان می دهد که آنان مبغوض اهل بیت (علیهم السلام) نبوده اند و در نتیجه ادعای اختلافات خلفا با اهل بیت علیهم السلام از تهمت های ناروایی است که شیعیان مطرح می کنند.
در پاسخ گفته می شود که:
نام گذاری؛ بدون هیچ منع شرعی و عرفی
یکم: نام گذاری برای افراد، به خودی خود، هیچ منع شرعی و عرفی ندارد و هیچ انسان خوبی به خاطر اسمی ناپسند، بد نمی گردد و هیچ انسان بدی، به خاطر داشتن نام زیبا، در چشم مردم خوب و محبوب جلوه نمی کند و هیچ گاه اسم گذاری ها واقعیّات تاریخی که دهها دلیل و شاهد مسلّم تاریخی بر آن اقامه گردیده است را تغییر نمی دهند و نمی توان صرفاً به جهت اشتراک در اسم، حقایق تاریخی را انکار یا استبعاد نمود به عنوان مثال: اینکه در ماجرای جنگ احزاب(خندق) «عمرو بن عبدود» یکی از دلاوران سپاه کفر بود که در میدان مبارزه به دست توانمند امیرالمؤمنین علی علیه السلام از پا در آمد، شکی وجود ندارد. با این وجود بسیاری از مسلمین و بزرگان مسلمین اسامی فرزندان خود را «عمرو» نامیده اند، حال آیا اگر کسی از بزرگان مسلمین اسم فرزند خود را «عَمرو» گذاشت که از سران مبارز کفر بوده است، می توان نتیجه گرفت که مسلمانان با «عمرو بن عبدود» رابطه ی خوب و حسنه ای داشته اند و شخصیّت محبوب نزد آنان بوده است؟! و یا این نامگذاری را دست آویزی برای انکار آن واقعه ی تاریخی مسلّم، قرار داد؟!
عمر و عثمان؛نام های رایج و معمول در میان عرب
دوم: اسامی و نام هایی مانند « عمر و عثمان» اسامی و نام های رایج و معمول در میان عرب آن زمان بوده است، و افراد متعددی به این اسامی نام گذاری می شدند، و چهره های شاخص دیگری قبل از خلفا و بعد از آنها و در همان زمان بودند که این اسامی را داشتند که شاید برخی از آن شخصیّت ها در آن زمان شهرت بیشتری از این افراد داشتند، به عنوان مثال برخی علمای اهل سنّت مانند ابن حجر عسقلانی، اسامی بیش از بیست نفر از صحابه را ذکر کرده اند که اسم همگی آنها در زمان پیامبر «عُمَر» بوده است (۱) و اسامی بیست و شش نفر از صحابه را ذکر می کند که اسمشان «عثمان» بوده است (۲) و ابوبکر نیز که نام محسوب نمی گردد بلکه «کنیه» است از کنیه های رایج آن زمان بوده است، چرا که نام اصلی ابوبکر «عتیق، عبدالله، عبدالکعبة» (۳) بوده است.
فرهنگ سازی ها و تبلیغات
سوم: هیچ گاه نام گذاری ها، نشانه و دلیل بر محبوبیت و رابطه ی خوب اسم گذارنده ها در آن زمان با اشخاص مشهور صاحب آن نام نمی باشد، چرا که ممکن است این نام گذاری وجه و دلیل دیگری داشته باشد، یا اینکه این برداشت نام از شخصیّت دیگری غیر از آن شخصیّت معروف فعلی باشد گرچه مردم کنونی، به خاطر فرهنگ سازی ها و تبلیغات صورت گرفته در گذر زمان، از این نام فقط یک شخصیّت معروف و مشهور، به ذهنشان تداعی می کند.
شکی نیست که شخصیّت «عبیدالله بن زیاد» در نزد ائمه ی اهل بیت علیهم السلام منفور است با این وجود در میان فرزندان ائمه (علیهم السلام) اسامی «عبیدالله» فراوان به چشم می خورد، مانند عبیدالله بن ابالفضل العبّاس(علیهما السلام) که شخصیّتی بزرگ و سرشناس در میان فرزندان اهل بیت علیهم السلام بوده است، یا عبیدالله بن علی بن الحسین(علیهم السلام) یا اینکه در میان اصحاب ائمه افراد متعددی به اسم «یزید» نام گذاری شده اند مانند: یزید بن عبدالملک و يزيد بن حاتم، يزيد بن عمر و… با اینکه در منفور بودن شخصیّت «یزید بن معاویه» نزد اهل بیت و پیروان آن ها و محبان اهل بیت شکی وجود ندارد و احدی نمی تواند بگوید: این نامگذاری به خاطر محبوبیّت و علاقه ی به «یزید بن معاویه» بوده است!.
استحسان
بنابراین، چنین گفته ها و ادعاهایی فقط استحسان ( استحسان: نیک شمردن و نیک پنداشتن یک چیز از روی رأی و نظر شخصی، بدون داشتن دلیل و برهان.) بدون دلیل است وگرنه هیچ حدیث صحیحی در کتب شیعه و اهل سنّت وجود ندارد که در آن، اهل بیت علیهم السلام گفته باشند که علت این نامگذاری ها، محبت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نسبت به خلفا بوده است.
چهارم: اگر نام گذاری به تنهائی نشانه محبوبیت و روابط خوب و حسنه بین طرفین است! چگونه است که هیچ یک از خلفاء اسامی فرزندان خود را «علی، فاطمه، حسن، حسین، محسن» نگذاشته اند؟!.
پنجم: راجع به اسامی برخی فرزندان امیرالمؤمنین علیعلیه السلام که مادرشان غیر از حضرت فاطمه ی زهرا سلام الله علیها بوده است، باید گفت: امیرالمؤمنین علی علیه السلام راجع به نام فرزندش «عثمان» که فرزند أم البنین سلام الله علیها بود و در ۲۳ سالگی در کربلا همراه امام حسین علیه السلام شهید گردیدند، تصریح می فرماید که: «إنما سميته باسم أخي عثمان بن مظعون». (۴) «فقط به خاطر نام برادرم عثمان بن مظعون (عثمان بن مظعون یکی از نخستین مسلمینی بود که به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله ایمان آورد و دو هجرت انجام داد و در جنگ بدر حضور داشت و در سال دوم هجری نخستین فردی بود که در مدینه از دنیا رفت.
و وقتی از دنیا رفت پیامبر صلی الله علیه وآله به خانه ی وی آمد و فرمود: «رحمک الله یا أاسائب» سپس خم شد و صورت او را بوسید، و آثار گریه بر چهره ی مبارک حضرت پیدا بود، «سپس او را در بقیع دفن کرد و سنگی بر روی قبر او گذاشت و همواره به زیارت قبر او می رفت و وقتی زینب دخترش پیامبر از دنیا رفت حضرت فرمود: «الحقی بسلفنا الخیر عثمان بن مظعون»، «به گذشتگان نیک ما، عثمان بن مظعون ملحق شو.(۵) این اسم را برای او انتخاب کردم».
أمّا راجع به فرزند دیگر حضرت «ابوبکر»، همانطور که گفته شد؛ لفظ «ابوبکر» اساساً اسم نیست بلکه کنیه است، چرا که اسم ایشان «عبدالله یا محمّد اصغر» بوده است، (رجوع شود به کتاب «تحریف أسماء أولاد المعصومین»، نوشته ی دکتور نجاح طائی ؛ که از منابع متعدد فریقین این مطلب را نقل می کند از جمله، کتب: الفتوح، ابن أعثم ۳/۱۲۸ و از تاریخ طبری ۳/۳۴۳، مقتل خوارزمی ۲/۳۸ و کتب متعدد دیگر.
و همچنین رجوع شود به: سلحشوران طف، عباس جلالی۱/۸۷٫ این کتاب ترجمه کتاب: ابصار العین فی انصار الحسین نویسنده: سماوی.) و «مادر او لیلی بنت مسعود بن خالد بوده است» (۶) و از طرفی انتخاب کنیه در انحصار و اختیار پدر فرزند نبوده است بلکه دیگران و گاهی خود فرد به حسب وقایع پیش آمده ای، کنیه برای شخص انتخاب می کردند.
أما راجع به فرزند دیگر امیرالمؤمنین علیه السلام که گفته شده است آخرین فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است، (۷) اسم او را بسیاری از کتب قدیم اهل سنّت به صورت «عَمرو بن علی بن ابیطالب» ثبت و ضبط کرده اند و برخی هم او را به صورت «عُمَر بن علی بن ابیطالب» نوشته اند.
کتاب «تحریف أسماء أولاد المعصومین»
دکتر نجاح طائی در کتابی ارزشمندی با عنوان: «تحریف أسماء أولاد المعصومین» ( نجاح طائی، «تحریف أسماء أولاد المعصومین»، ۴۵-۵۵) دهها روایت از کتب معتبر و قدیمی اهل سنّت نقل می کند و عین الفاظ آنها را با تأئید علمای اهل سنّت، ذکر می کنند که در تمامی آنها اسم این فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام به صورت «عَمرو بن علی بن ابیطالب» (۸) ثبت گردیده است، نه «عُمَر بن علی» مانند: المصنّف ابن ابی شیبه (وفات ۲۳۵ق) (۹) ، تاریخ کبیر بخاری (۱۰) ، تاریخ ابن عساکر (۱۱) ، الکامل ابن کثیر (۱۲) ، التعدیل و التجریح، سلیمان بن خلف باجی(وفات ۴۷۴ق) (۱۳)، تهذیب الکمال مزی (۱۴) ، طبرانی در معجم اوسط (۱۵) ، قاضی نعمان مغربی(وفات۳۶۳ق) در شرح الاخبار(۱۶)، أبی یعلی دیلمی (وفات۴۶۳ق) مسند (۱۷) و… متأسفانه در برخی چاپ های اخیر این کتب نیز، این اسامی تحریف شده و حرف «واو» از آخر اسم فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام حذف گردیده و آن را به صورت «عُمَر بن علی بن ابیطالب» نوشته اند.
نویسنده ی کتاب «تحریف أسماء أولاد المعصومین» در این کتاب، راجع به اسامی مشابه، برخی دیگر از فرزندان اهل بیت علیهم السلام به تفصیل پاسخ داده اند و ایشان این تغییر و تبدیل در اسماء اولاد ائمه علیهم السلام را مغرضانه و از دسیسه های أمویین دانسته است.
تغییر نام افراد و نام گذاری، سیره و روش عمر بن خطّاب
در هر صورت اگر هم نام فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام «عمَر» بوده باشد، روایاتی از کتب اهل سنّت در دست است که این نام را امیرالمؤمنین علی علیه السلام برای فرزندشان انتخاب نکردند، بلکه این نام را خود «عمر بن خطاب» برای فرزند حضرت، انتخاب کردند و این تغییر نام افراد و نام گذاری، سیره و روش عمر بن خطّاب بوده است. خطیب بغدادی روایت می کند که راوی از یکی از نوادگان امیرالمؤمنین علی علیه السلام به نام «عيسى بن عبدالله» سؤال می کند که: چگونه شد که علی علیه السلام نام جدّ شما را «عُمَر» گذاشت؟! ایشان در پاسخ می فرمایند: بعد از آنکه عمر به خلافت رسید، برای علی بن ابیطالب علیه السلام فرزندی به دنیا آمد عمر وقتی با اطلاع گردید، به علی علیه السلام گفت که (اختیار) این فرزند را به من ببخش و علی علیه السلام قبول کرد، سپس عمر گفت: «قد سميته عمر»؛ من نام او را عمر گذاشتم» (۱۸)، بلاذری(متوفاي۲۷۹هـ) و ذهبی(متوفاي۷۴۸هـ)
از علمای اهل سنّت نیز همین را بیان کرده اند که «ولادت این فرزند در زمان عمر بن خطّاب بود و عمر اسم او را به اسم خویش نامید». (۱۹) راجع به تغییر اسامی أفراد به دست «عمر بن خطّاب» کافی است راجع به عبارات: «فغيّر عُمَر اسمه» یا عبارت: «فسماه عمر…» قدری تحقیق شود، موارد متعددی مشاهده می گردد که عمر بن خطّاب اسامی فرزندان برخی افراد دیگر را تغییر می دادند!، مانند: تغییر نام «ابراهیم بن حارث» به عبدالرحمن و «الأجدع أبی مسروق» به عبدالرحمن (۲۰) و تغییر نام «ثعلبة بن سعد» به معلّی (۲۱).
استبعاد اختلافات برخی اصحاب با اهل بیت پیامبر
ششم: هدف از این مطلب و شبهه (تشابه اسمی فرزندان اهل بیت با خلفا) در نهایت این است که: اختلافات برخی اصحاب با اهل بیت پیامبر استبعاد گردد، و ذهن عموم مردم، از این اختلافات دور گردد و بعید شمرده شود، در حالی که همانطور که گفته شد این مطلب به فرض صحّت نهایتاً یک استبعاد یا بعید شمردن، حساب می شود، نه یک دلیل قاطع. حال اگر برای وجود اختلافات و کینه ورزی های برخی اصحاب با خاندان وحی، دلایل قاطع حدیثی و تاریخی مسلّم، وجود داشته باشد، که بدون تردید وجود دارد، آیا باز چنین استبعادی می تواند نتیجه ببخشد؟! و اینکه احتمال بدهید که این نامگذاری ها به خاطر وجود علاقه و محبّت بوده باشد!، (چون همانطور که گفته شد ممکن است دلایل دیگری برای این نامگذاری ها وجود داشته باشد)، حال آیا صرفاً به خاطر یک احتمال می توان دست از شواهد متعدد و مسلّم تاریخی که کتب فریقین مملوّ از آنهاست، و گویای وجود اختلافات و نزاع های سنگین بین اهل بیت وحی با برخی اصحاب است را انکار کرد؟!
—————
- ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۴/۵۸۷ ـ ۵۹۷، باب: «ذكر من اسمه عمر»
- همان، ۴/۴۴۷ ـ ۴۶۳٫
- ابن قتیبه، المعارف، ۱۶۷، ۱۹۶۰م. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۲/۱۲۷
- ابوالفرج اصفهانی(۳۵۶هـ) ، مقاتل الطالبین، ۱/۳۰۹٫
- ابن عبدالبرّ(وفات ۴۶۳ ق)، الاستیعاب، ۳/۱۰۵۴
- ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین،۱/۳۰۹ . طبری، تاریخ الطبری، ۳/۳۴۳
- ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۴۵/ ۳۴۵٫
- ابن ابی شیبه، المصنّف ، ۷/۲۷۳٫ زبیری، مصعب بن عبدالله (وفات۲۳۶هـ )، نسب قریش۲/۵۱
- ابن ابی شیبه، المصنّف۷/۲۷۳
- بخاری، تاریخ الکبیر، ۲/۱۷۶۱
- ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۶/۱۹۴٫
- ابن عدی، الکامل۲/ ۸۴
- باجی، التعدیل و التجریح۲/ ۶۴۲
- مزی، تهذیب الکمال، ۳/۷۶٫
- طبرانی، معجم الاوسط، ۷/۹۱
- مغربی، شرح الأخبار۳/ ۱۸۴٫
- أبی یعلی دیلمی، مسند ابی یعلی۲/ ۱۸۳
- بغدادی، تاریخ بغداد، ۴۵/۳۰۴،
- وكان عمر بن الخطاب سمّي عمر بن عليّ بإسمه»، بلاذری، أنساب الأشراف، ۱/۲۹۷٫ «ومولده في أيام عمر. فعمر سماه باسمه»، ذهبی، شمس الدین محمّد، سیر أعلام النبلاء۴/ ۱۳۴،
- عسقلانی، الإصابة فی تمییز الصحابة، ۵/۲۹و ۱/۱۸۶
- الصحاري العوتبي، أبو المنذر سلمة بن مسلم (وفات ۵۱۱هـ)،الأنساب، ۱/۲۵۰
ثبت دیدگاه