تأکید قرآن بر توجه به تاریخ و عبرت آموزی از آن سبب توجه مسلمانان به علم تاریخ و تاریخ نگاری گردید. تاریخ نگاری اسلامی در آغازین مرحله خود با سیره نگاری رونق گرفت. شیعیان نیز با وجود همه موانع، سعی خود را به کار بسته و علاوه بر نگارش سیره، در دیگر گونه های تاریخ نگاری از جمله مقتلنگاری نیز تلاش کردند و آثار با ارزشی را به وجود آوردند.
بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (۱۸۳ ـ ۲۰۳ ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان میدهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است.
امامت دینی و سیاسی در همه ادیان و مذاهب مطرح بوده و در اسلام نیز مسئله امامت همواره مورد نظر بوده است و مسلمانان پس از رحلت رسول خدا| به دو گروه تقسیم شدند: عدهای هوادار نظریه نص و امامت الهی و عدهای هوادار نظام خلافت گردیدند.
سوگواری بخشی از زندگی اجتماعی انسانها است که معصومان به آن توجه داشتند. شناخت سیره معصومان در برخورد با مصائب مختلف، الگویی برای چگونگی برگزاری مراسم سوگواری و معیاری برای آسیبشناسی شیوههای رایج سوگواری است.
تعارض گزارشهای آماری در بررسیهای تاریخی، یکی از مسائل دانش تاریخ و به ویژه تاریخنگاری است. این مسئله زمانی اهمیت خواهد یافت که گزارشهای آماری فراوانی از یک رویداد در دسترس باشد. درباره حادثه کربلا، گزارشهای آماری فراوانی در منابع یافت میشود.یکی از این گزارشها، شمار زخمهای امام حسین علیه السلام است.
سیره علمی علما و متشرعه و سنت عملی ایشان در روز هفتم ماه صفر در کلیه بلاد شیعه بر اقامهی عزا بوده و میباشد. خصوصا این سنت در نجف اشرف و حوزه علمیه قم که پس از ورود آیت الله موسس، حاج شیخ عبدالکریم حائری«قدس سره» به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامه عزا نمودند؛ و پس از ایشان تحفّظ این سنت سیرهی بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی«قدس سرهما» -که هر کدام در زمان خود مسئولیت حوزه را به عهده داشتهاند،- بوده است.
هنگامى امام رضا (ع) ولیعهدى مامون را پذیرفت که به این حقیقت پى برده بود که در صورت امتناع بهایى را که باید بپردازد تنها جان خودش نمى باشد، بلکه علویان و دوستدارانشان همه در معرض خطر واقع مى شوند. در حالى که اگر بر امام جایز بود که در آن شرایط، جان خویشتن را به خطر بیفکند، ولى در مورد دوستداران و شیعیان خود و یا سایر علویان هرگز به خود حق نمى داد که جان آنان را نیز به مخاطره در اندازد.
پیروان مکتب اهل بیت:، هیچ گاه حجیت قرآن را مشروط به اهل بیت: نکرده اند؛ بلکه معتقدند که قرآن کریم، فی نفسه حجیت دارد و اگر در فهم قرآن کریم، به اهل بیت: تکیه می کنند به این معناست که چون قرآن کریم قابلیت تفاسیر گوناگون را دارد و هر کسی می تواند بر اساس پیش فرض های ذهنی اش، برداشتی به نفع خود از آن داشته باشد، لذا با توجه به تاکید و توصیه کتاب و سنت، بر مرجعیت علمی اهل بیت:، شیعیان برای فهم بهتر قرآن کریم و معارف ناب آن، به کلام امامان معصوم: رجوع نموده و تفسیر قرآن را از سخنان ایشان به دست می آورند.
مذهبی که از میان معارف بلند اسلام ،اندیشه های جامد و خشک «ابن تیمیه »،«ابن قیم» و «محمدبن عبدالوهاب» را انتخاب کرده و پیروی می کند و آگاهانه یا ناآکاهانه به تفرقه میان مسلمین دامن می زند و پیکان حمله را به سمت شیعه امامیه داشته و با بزرگ نمایی مسائل اختلافی و حتی وارد نمودن بعضی از اتهامات سعی در منحرف نشان دادن این مذهب حقه داشته ،کار را تا جایی پیش برده اند که شیعیان را رافضی و خارج از محدوده ی اسلام معرفی کرده اند.
ریاضت او برای مراسم عزاداری مثل زنجیرزنی و سینهزنی بهطور گسترده از واژه «Suffering» استفاده میکند که بهمعنای رنج و عذاب و ریاضت شخصی است: بهنظر میرسد اجزای اساسی یکسان باشند، اما روشهای خودزنی (ریاضت شخصی) مختلفاند؛ بعضی قفسه سینههایشان را با دستانشان میزنند (سینهزنی)، دیگران پشتهایشان را با زنجیر میزنند (زنجیرزنی) و همچنین گروههای دیگر با شمشیر یا چاقو بر سرهایشان میزنند، بهطوریکه خون بر روی صورت، گردن و سینههایشان جاری میشود (قمهزنی).