مسأله پژوهش حاضر تأثیر ولیعهدی و هجرت امام رضا علیه السلام بر مفهوم و مصداق اهل بیت علیهم السلام نزد ایرانیان است. سؤال مطرح در این پژوهش آن است که «آیا می توان تفاوتی بین مفهوم و مصداق اهل بیت نزد ایرانیان در دوره اموی با عباسی و به ویژه از بعد ماجرای ولیعهدی قائل شد؟».
«اقتباس» یکی از اَشکال به کارگیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع) میباشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه های اقتباس و انگیزه به کارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است.
این مقاله با به کارگیری روش توصیفی-تحلیلی، ضمن اثبات وجود نصوص امامت از منابع فریقین، در صدد نقد این دیدگاه برآمده و به این نتیجه دست یافته است که بی اطلاعی یا تردید برخی از نزدیکان و یاران حضرت رضاعلیه السلام از مسئله امامت، معلول عوامل سیاسی، مادی و شبهات اعتقادی بوده است، نه فقدان نصوص امامت.
بر این اساس در نوشتار حاضر با روش تحلیل اسنادی به تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان پرداخته شده و نتایج در قالب بررسی ضرورت وجود امام، شرایط و ویژگی های امام، نحوه انتخاب امام، چگونگی رسیدن به مقام امامت، راه های اثبات امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و نیز دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان بیان شده است.
همواره در بین اندیشمندان اسلامی این بحث از صدر اسلام مطرح بوده که آیا حق جعل و تشریع احکام فقهی در اختیار پیامبراکرم و امامان معصوم نیز قرار گرفته و یا آنان به عنوان مبلغ و مبین احکام بوده و اجازه وضع قوانین نداشتهاند؟
علامه مجلسی در جلد هفدهم بحارالانوار، بابی با عنوان «سهو پیامبر و خواب ماندن ایشان از نماز» آورده و به هفده روایت در این زمینه اشاره کرده است.
مقالۀ حاضر میکوشد جایگاه عقل و روش عقلیِ علامه مجلسی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. به بیان دیگر، بررسی روش عقلیِ علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفِ اصلی این نوشتار است.
این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی نشان میدهد علامه مجلسی به پیروی از دانشوران حدیث محورِ پیش از خود، روایات را براساس قراین کتاب شناسانه و به شیوه تحلیل فهرستی، اعتبارسنجی میکرده و در بیشتر موارد، قراین متنی را بر قراین سندی، بیشتر ارج مینهاده است.
در کتب روایی شیعه، زیارتنامهای معتبر برای روز اربعین، از سوی امام صادق(ع) صادر شده است ،که تعمق و بررسی بیشتر محتوای آن، اهداف قیام و صفات و شخصیت جامع امام حسین(ع) را به عنوان خلیفه الله نمایانتر میسازد.
یافتههای پژوهش حاکی از آن است که پدیده اربعین حسینی روشنگر مکتب اسلام و بیانگر فرهنگ عاشورایی است.