️شرحی کوتاه بر فرازهایی از صلوات شعبانیه
مضمون اصلی صلوات شعبانیه به بیان مقامات، مناصب و جایگاه اهل بیت علیهم‌السلام اختصاص دارد؛ به گونه‌ای که می‌توان آن را یک دوره امام‌شناسی مختصر برشمرد. از این رو تلاش می‌کنیم شرحی کوتاه بر فرازهای مربوط به امام‌شناسی در اختیار شما قراردهیم.
«اللهم صل علی محمد و آل محمد شجرة النبوة و موضع الرساله…»
ترجمه: بارخدایا بر محمد و خاندان محمد درود بفرست همانان که درخت نبوت و جایگاه رسالت الهی هستند…
«شجره طیبه»
در آیات قرآن کریم و روایات امامیه، از وجود مقدس رسول الله و اهل بیت نورانی ایشان، به درختی با عنوان «شجره نبوت»، «شجره طیبه» و «شجره طوبی» یاد شده است.
پرسش هایی راجع به چیستی و چگونگی آن مطرح است.
از جمله آیا این درخت دارای واقعیت و عینیتی در جهان آفرینش است یا صِرف یک تشبیه، تمثیل و نماد است و حقیقتی عینی در عالَم واقع ندارد؟
و چنانچه دارای واقعیت حقیقی در جهان آفرینش است در کدام عالَم قرار دارد؟
آیا در بهشت است یا در این جهان و یا به گونه‌ای دیگر است؟
پاسخ به این پرسشها به تحقیقاتی دامنه دارتر و ژرفتر نیاز دارد. در اینجا تنها به محتوای روایاتی که درباره اجزاء این درخت پربرکت به ما رسیده است، اشاره ای کوتاه خواهیم داشت.
این درخت مجموعه‌ای کامل و یکپارچه از وجود مقدس پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و اهل بیت علیهم السلام است که هر یک جایگاه خود را در آن دارا هستند و نقشی در این مجموعه ایفا میکنند.
اصل، بُن و ریشه‌های عمیق این درخت، وجود مقدس پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله است که سرچشمه‌ی ایمان، نور هدایت، معارف الهی و در یک کلمه واسطه‌ی فیض خداوند به بشریت است و سایر اجزاء این درخت، شامل تنه، شاخه‌ها، میوه ها و برگ‌های این درخت، از ذات مقدس ایشان وجود پیدا کرده و تغذیه و رشد میکنند.
ریشه این درخت، همچون قلب تپنده عالم، فیوضات و معارف، و عشق و محبت را از خداوند دریافت و به خلقش تا دورترین نقاط مویرگها می‌رساند و از طریق پیامبر صلی الله علیه و اله به تمامی اجزای درخت منتقل می‌شود.
بلندای تنه‌ی اصلی این درخت، حضرت امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام است؛ ستونی تنومند، محکم، استوار و بلندایش مانند قله ها، آسمانها را میخراشد و آسمان را به زمین متصل میکند.
بار هدایت و ولایت را بر دوش می‌کشد و نماد ایمان، عمل صالح، علم، زهد، تقوا، عدالت، شجاعت، فداکاری و همه خوبیها و ارزشهاست.
حضرت علی و حضرت زهرا مشترکا همچون تنه‌ی درخت، رابط میان ریشه‌های محکم و عمیق و مغذّی پیامبر صلی الله علیه و اله و ۱۲ شاخه پربرکت امامان اهل بیت علیهم السلام است. ایشان ادامه دهنده همان ریشه نبوی صلی الله علیه و اله و حافظ میراث الهی ایشان هستند.
شاخه اصلی این درخت، که از ریشه و تنه اصلی متفرع گشته است، وجود مقدس حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است که به سان شاخه‌ای اصلی، شاخه های فرعی پربرکت از آن جدا شده، و نور ایمان، هدایت و علم را در آسمانها پراکنده کرده و به جهان منتشر میکنند.
ایشان، مظهر عصمت و طهارت و حلقه اتصال نبوت و امامت هستند و از طریق زهرای مرضیه این حجت اطهر الهی، نور پیامبر صلی الله علیه و آله به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. حضرت زهرا سلام الله علیها، شاخه‌ای است که هم‌نشین تنه‌ی اصلی درخت (امام علی علیه السلام) است و با وجود کوتاهی عمر شریف ایشان، نقش بی‌بدیلی در حفظ و گسترش علوم و معارف الهی ایفا میکند.
از این شاخه مقدس، ۱۲ شاخه پرثمر می‌رویند که هر یک، نماد یکی از امامان مقدس اهل بیت علیهم السلام است.
امام حسن مجتبی علیه السلام، شاخه‌ای است که با صلح، سایه آرامش را بر سر شیعیان گستراند.
•امام حسین علیه السلام، با قیام عاشورا، به مجموعه اجزاء درخت، حیاتی دوباره بخشید.
امام سجاد علیه السلام، با تربیت کادر اصلی نهاد امامت و دعا و مناجات‌های خاص، روح شیعیان را برای پهنای تاریخ بشریت صیقل می‌دهد و راهی برای بشریت به سوی آسمان باز میکند.
•امام باقر و امام صادق علیه السلام، علم و دانش را به جهان می‌بخشند و معارف آسمانی را به سوی بشریت سرازیر کرده و برگ‌های درخت را با نور معرفت تغذیه و با طراوت میکنند.
امام کاظم علیه السلام، شاخه‌ای است که با صبر و استقامت، درس مقاومت در برابر ظلم را به شیعیان می‌آموزد.
•امام رضا علیه السلام، شاخه‌ای است که با سخاوت دانش خود را به دلهای بیدار و حق جویان عرضه می دارد و قلب‌ها را به سوی دین حقیقی و راه خداوند متعال جذب میکند و حجتی برای کوردلان می شود.
امام جواد، امام هادی و امام حسن عسکری علیه السلام، شاخه‌هایی هستند که با وجود عمر کوتاه، میوه‌های شیرین علم و هدایت را به جهان عرضه میکنند.
•و در نهایت، امام مهدی عج الله تعالی فرجه، شاخه‌ای است که همچون ستاره درخشان، امید را در دل شیعیان زنده نگه می‌دارد و وعده‌ی ظهورش، جهان را در انتظار عدالت و صلح نگاه می‌دارد.
امام زمان ثمره بی نظیر درخت نبوت و فرجام نهایی آن در سرتاسر گیتی است. امامان معصوم شیعی وارثان علم و حکمت پیامبر صلی الله و علیه و اله هستند و نور هدایت ایشان را به جهانیان منتقل میکنند و همه این شاخه‌ها، ادامه‌دهندگان راه رسول الله صلی الله علیه و آله و تنه اصلی درخت، یعنی امامت حضرت علی هستند و هر یک، بخشی از رسالت و امامت را به دوش می‌کشند.
میوه‌های این درخت، علوم اهل بیت علیهم السلام هستند؛ علومی الهی و قطعی که از ناحیه خداوند متعال به ایشان عطا شده است.
این علم برگرفته از منبع بی‌پایان علم و اراده الهی است. این علم، از طریق پیامبر صلی الله و علیه و آله به اهل بیت علیهم السلام منتقل شده و آن‌ها نیز آن را به شیعیان آموخته‌اند و از آن جا که از جانب خداوند متعال است، هرگز خطا و اشتباهی در آن راه ندارد.
برگ‌های این درخت، شیعیان اهل بیت علیهم السلام هستند که این برگ‌ها با نور هدایت این درخت، تغذیه میکنند و زنده هستند و رشد میکنند. و هر یک سهمی از ایمان و معرفت را از این شجره مقدس در بر دارند.
برگ‌هایی که روی زمین می‌افتند، نشان از شیعیانی است که از پل دنیا عبور و به ابدیت می‌پیوندند، و برگ‌های تازه‌روییده، نشان از شیعیانی است که به تازگی متولد گشته و سفر خویش را در این دنیا آغاز میکنند. تمامی این برگ‌ها، از نور پیامبر صلی الله و علیه و اله و اهل بیت علیهم السلام تغذیه میکنند و در سایه‌ی هدایت ایشان رشد می‌یابند.
منبع: بصائرالدرجات جلد اول، جزء دوم، باب دوم.
پ.ن:
- این خاندان پاک، جایگاه رسالت هستند یعنی خداوند رسالت هدایت بشریت به سوی ایمان و توحید، و تبشیر و تنذیر به بهشت و قیامت را به عنوان دین خاتم، در وجود مقدس رسول الله قرار داده چراکه «اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ، انعام/۱۲۴» و در ادامه رسالت نبوی، امامت امتداد راه ایشان است.
- در فرهنگ قرآنی حدیثی، در برابر این شجره طیبه، درختی با عناوین «شجره خبیثه»، «شجره ملعونه» و «شجره زقوم» وجود دارد که مانند یک گیاه سمی و کُشنده، در مقابل رسالت نبوی و امامت الهی اهل بیت جبهه گرفته است. این درخت نیز حقیقت یا نمادی از امامت باطل شیطانی است که انسانها را به سوی آتش جهنم سرازیر میکند. (ر.ک: به قرآن کریم: سوره ابراهیم/۲۶، اسرا/۶۰، صافات/۶۲، دخان/۴۳، قصص/۴۱)
ثبت دیدگاه