پنجشنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ Thursday, 28 March , 2024 ساعت ×
گزارشی از کتاب «تنزیه الانبیاء و الائمة»
۲۱ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۵:۳۷
شناسه : 791
4
«تنزیه الانبیاء و الائمة»، کتابی کلامی در اثبات عصمت پیامبران و امامان نوشته سید مرتضی علم الهدی است.
منبع : ویکی شیعه
پ
پ

گزارشی از کتاب «تنزیه الانبیاء و الائمة»

 

«تنزیه الانبیاء و الائمة»، کتابی کلامی در اثبات عصمت پیامبران و امامان نوشته سید مرتضی علم الهدی است.

سید مرتضی در این کتاب بحث‌های راجع به عصمت پیامبران را به تفصیل آورده اما در مورد عصمت امامان، برای تفصیل مطالب، به کتاب الشافی فی الامامة که نوشته خود اوست ارجاع داده است. وی رساله کوتاهی به نام رسالة فی العصمة نیز دارد. کتاب به شکل پرسش و پاسخ تنظیم شده است.

با اینکه تنزیه الانبیاء به موضوعی اعتقادی می‌پردازد، به سبب مسائل نحوی و بلاغی و لغوی‌ای که در بر دارد، شایسته است که جزو کتاب‌های ادبی نیز به شمار آید.

محتوای کتاب

این کتاب در ۱۸۹ صفحه، در ایران به چاپ سنگی رسیده است. مسائل مختلف این کتاب به نقطه مرکزی بحث و خلاف بین امامیه و معتزله در مسأله عصمت انبیاء منتهی می‌شود، امامیه می‌گویند: انبیاء هیچ گاه مرتکب گناه نخواهند شد، چه گناه بزرگ و چه گناه کوچک، و چه قبل از نیل به مقام نبوت و چه بعد از آن، ولی معتزله تنها ارتکاب گناهان کبیره، و یا صغیره‌ای را که موجب استخفاف شود برایشان محال می‌دانند و اما ارتکاب گناهان صغیره‌ای را که موجب استخفاف نگردد چه قبل از نیل به مقام نبوت و چه بعد از آن برایشان تجویز می‌کنند. این کتاب بار دیگر در سال ۱۳۵۲ه در نجف به چاپ رسیده است.

سید در این کتاب همّ خود را بر صرف ظواهر آیات و یا احادیث نبویه‌ای که از آنها نسبت خطا و گناهان کوچک بر پیغمبران استفاده می‌شود به کار برده است و نیز امامان شیعه امامیه را -چنان که مقتضای مذهب ایشان است- چون پیغمبران معصوم دانسته و حکم به حسن سیرت همه آنان کرده است.

سید در این کتاب مسائلی را به کتاب الشافی و رساله المقنع فی الغیبة خود ارجاع داده است.

 

تنزیه الانبیاء شامل مقدمه و دو بخش کلی است: بخش اول در تنزیه انبیا و بخش دوم در تنزیه ائمه.

آرای مختلف در باب عصمت انبیا

در مقدمه، آرای مختلف در بارۀ عصمت پیامبران نقل شده است. به گفته او حشویه و اهل حدیث انجام گناهان کبیره یا گناهان صغیره را از جانب پیامبران روا دانسته‌اند. امامیه معتقدند که ارتکاب هیچ گناهی، چه صغیره چه کبیره، بر پیامبران و امامان، چه پیش از پیامبری و امامت و چه پس از آن، روا نیست. معتزله فقط انجام دادن گناهان کبیره و صغیره‌ای را که موجب کاهش جایگاه پیامبران در بین مردم است را، چه پیش از پیامبری چه پس از آن، روا ندانسته‌اند اما در هر دو حال انجام دادن گناهان صغیره‌ای را که موجب وهن انبیا نیست، جایز شمرده‌اند. معتزله و حشویه درباره امامان (در دیدگاه آنان امام یعنی حاکم اسلامی) معتقد بودند که انجام دادن گناهان کبیره و صغیره از جانب آنان ممکن است اما موجب عزل آنان از مقام خود می‌شود.

سید مرتضی، پس از نقل آرای مختلف، آنها را بررسی و نقد کرده است. کتاب به صورت پرسش و پاسخ تنظیم شده است و به نظر می‌آید برخی پرسش‌ها را پیشتر، متکلمان معتزلی مطرح کرده بوده‌اند، کسانی همچون نَظّام  و ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی و ابوعلی جُبّائی پاره‌ای دیگر، پرسش‌هایی است که به نظر سید مرتضی رسیده که ممکن است پیش بیاید یا پرسش‌های کسی است که به درخواست او کتاب را نوشته است.

سید در بخش های دیگر این کتاب مباحثی را پیرامون استدلال بر عصمت انبیا و ائمه علیهم السلام و نیز توجیه آیات و روایات ناسازگار با عصمت آورده است.

کتاب تنزیه الانبیاء نخستین بار در سال ۱۲۹۰ در تبریز چاپ سنگی شد، سپس چاپ‌های متعددی از آن در نجف و بیروت و قم منتشر گردید؛ از آن جمله است: چاپ فاطمه قاضی شعار، زیر نظر علی اکبر غفاری، که در ۱۳۸۰ش در تهران منتشر شده و چاپ فارس حسون که در ۱۳۸۰ش در قم انتشار یافته

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.