چکیده مقاله«ولیعهدی امام رضا و نقش آن در تحول مفهوم و مصداق «اهل بیت» برای ایرانیان»
مسأله پژوهش حاضر تأثیر ولیعهدی و هجرت امام رضا علیه السلام بر مفهوم و مصداق اهل بیت علیهم السلام نزد ایرانیان است.
سؤال مطرح در این پژوهش آن است که
«آیا می توان تفاوتی بین مفهوم و مصداق اهل بیت نزد ایرانیان در دوره اموی با عباسی و به ویژه از بعد ماجرای ولیعهدی قائل شد؟».
ایرانیان از ابتدای آشنایی با اسلام علاقمند به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله بودند و شواهد و قرائن بسیاری دال بر این ادعا وجود دارد.
اما به نظر می رسد تفکیکی بین فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و دیگر بنی هاشم قائل نبودند.
از این رو می توان تفاوت هایی بین مفهوم و مصداق اهل بیت علیهم السلام نزد ایرانیان در دو دوره ی امویان و عباسیان و به ویژه بعد از حضور امام رضا علیه السلام در ایران قائل شد.
با حضور امام رضا علیه السلام در ایران و فراهم شدن زمینه برای برپایی جلسات مناظره و بحث و نظر و به ویژه از مسیر گفتمان امامت؛
زمینه معرفی اهل بیت علیهم السلام به ایرانیان مهیا گردید.
عدم وجود پژوهشی مستقل در این زمینه؛ ضرورت و اهمیت طرح این پژوهش را بیش تر مشخص می کند.
روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و با استفاده از منابع دست اول اسلامی و شیعی و مآخذ متعدد است.
۱. مقدمه
پس از گذشت بیش از یک قرن از حضور اعراب در ایران و آشنایی ایرانیان با مسلمانان و اسلام و با آغاز دعوت عباسیان در اواخر دوره امویان
در خراسان و دعوت ایشان با شعار «الرضـا مـن آل محمد»« الرضا من آل رسول الله صلى اله و علیه و آله » «ان يدعو الى الرضى من آل محمد»
« و الرضا من آل رسول الله» بیشتر علاقمندان به تشیع در خراسان همچنان میان علویان و عباسیان تفاوتی قائل نبودند.
سخن امام صادق به فرستاده ابوسلمه خلال که فرمود «ابو سلمه شیعه نیست و خراسانیان پیروان ما نیستند »؛
همچنین درباره انتقال خلافت از عباسیان به علویان مؤید این مطلب است که تا اواخر دوره اموی و اوایل دوره عباسی
غلبه با شیعیان غیر اعتقادی بود. و هنوز تشیع به مفهوم دقیق برای مردم این سامان شناخته نشده بود.
از آنجا که فهم فراز و فرودهای مفهوم اهل بیت در ایران نیازمند مقدمه ای درباره گسترش تشیع است و
با آن ارتباط مستقیم دارد، اشاره ای مختصر به روند نفوذ و گسترش عقاید این فرقه در ایران قبل از ورود به بحث اصلی ضروری است.
در سطور بالا اشاره ای هر چند گذرا به وضعیت خراسان انجام شد.
برای اثبات بیشتر این ادعا وضعیت ایالت جبال را – که در کنار خراسان و طبرستان مامن مهاجران علوی و از مراکز مهم رشد و گسترش اسلام و تشیع بود مورد بررسی قرار می دهیم.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
ثبت دیدگاه