اعتبار دعاهای ابن طاووس از نگاه او

چکیده

این مقاله در پی آن است که از طریق نگاه ابن طاووس نشان دهد دعاهایی که او ذکر کرده چه اندازه قابل اعتماد و اطمینان است.

از این رو، از دو رویکرد در تبیین جایگاه دعاهای ابن طاووس با عنوان بررسی سند و متن حدیث – که بر اساس معیارهای پذیرفته شده

در دانش نقد حدیث انجام می‌گیرد – و استفاده از قراین و مناظری ،دیگر چون نگاه و نظر ابن طاووس بهره می‌گیرد.

روشن است که رویکرد دوم امتیاز نگاه دقیق ریزبین ،تفصیلی و همه جانبه رویکرد نخست را ندارد؛

با این وجود می‌تواند میزان زیادی اعتماد بخش و اطمینان آفرین باشد.

ابن طاووس دو گروه دعاها را ذکر کرده است یک گروه که اکثریت است – دعاهایی است که جنبه روایی دارد.

این گروه خود دو دسته را تشکیل می‌دهد دعاهایی است که با استاد کامل نقل شده و وی بر درستی سند آنها تأکید نموده است و دسته دیگر دعاهایی است که سند ندارد یا سند آنها ضعیف است.

استناد وی در این روایات روایات موسوم به تسامح در دلایل سنن است که از سند درست برخوردارند.

گروه دوم دعاهایی است که انشای ابن طاووس است.

وی این دعاها را با استناد به روایت صحیح انشا کرده و موارد آن را ـ که اندک نیز هست – مشخص نموده است.

از این رو بر پایه جایگاه والای ،رجالی سند شناسی و وارستگی و شایستگی ابن طاووس گواهی وی میتواند اطمینان بخش باشد.

درآمد

علی بن طاووس (۵۸۹ – ۶۶۴ ق) در تاریخ امامیه شخصیتی تأثیرگذار، در بنیاد دستگاه کلامی – دعایی شیعه و گسترش فرهنگ دعا شناخته می‌شود.

او عالم و محدثی پرتالیف بود .شمار کتابها و رساله های وی در زمینه‌های مختلف بیش از پنجاه عنوان است. رویکرد کلی ابن طاووس در این تألیفات حدیثی است.

از جمله زمینه های آثار او – که مهمترین نیز هست – دعاء زیارت و فضایل اعمال است.

درباره آثار دعایی ابن طاووس از جوانب مختلف از دیرباز سخن‌ها گفته شده و کتاب‌ها و رساله هایی به رشته تحریر در آمده است؛ از جمله این جوانب میزان اعتبار دعاهایی است که وی ذکر کرده است.

در این باره بحث مستقل و فراگیری انجام نشده؛ اگر چه به عنوان ایراد بر ابن طاووس و در پاسخ به آن بحث های پراکنده و گزینشی صورت گرفته است. پیداست که تفاوت احادیث ،دعایی زیارتی و فضایل با احادیث فقهی این است که احادیث دعایی در بردارنده زبان درخواست و تقاضا و دیگر آداب و شرایطی است که می تواند در استجابت دعا دخالت داشته باشد.

از رهگذر این آگاهی میتوان با خدا ارتباط پیدا کرد؛ اگر چه این ارتباط الزامی نیست اما احکام جنبۀ تکلیفی و الزامی میتواند داشته باشد.

گویا لحاظ این تفاوت است که در دانش نقد حدیث توجه و عنایت اصلی به احادیث احکام معطوف شده است.

جایگاه ابن طاووس و آثار او

ابن طاووس چندین کتاب در موضوع دعا تألیف کرده است.

این کتابها عبارت اند از:

اقبال الاعمال الامان من اخطار الاسفار و الازمان جمال الاسبوع الدروع الواقية من الاخطار،

فلاح السائل و نجاح المسائل،

المجتبى من الدعاء المجتبى مهج الدعوات و منهج العنايات الاسرار المودعة في ساعات الليل و النهار،

زهرة الربيع،

المضمار،

التمام لمهمات شهر الصيام المنتقى في العوذ و الرقي،

الفرج بعد الشدة،

المنامات الصادقات والبشارات بقضاء الحاجات

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید

آیا «زیارت ناحیه مقدسه» به لحاظ سندی معتبر است؟

گزارشی از کتاب مقتل: «اللهوف علی قتل الطفوف»