گرچه امام رضا( (183ـ203ق) توانست از فضای به دست آمده عصر خود، به بهترین وجه استفاده نماید، اما ظهور جریانهای قدرتمند شیعی مخالف امام ع و مشغول شدن امام ع به موضعگیری در برابر آنها، تا حد زیادی جلوی شتاب حرکت امام ع را گرفت.در یک گونهشناسی میتوان این جریانهای درون شیعی را به غالیان، زیدیه، اسماعیلیه، فطحیه و واقفیه تقسیم کرد که به جز گروه اخیر، فرقههای دیگر قبل از این دوره پدید آمده بودند و در این دوره کم و بیش به فعالیتهای خود ادامه میدادند.