با امامان در ماه رمضان(۶)

با امامان در ماه رمضان

شرح واره‌ای بر فرازهای امام شناسی دعای افتتاح

{النَّبَاَ الْعَظِيمِ}

مفهوم نبأ عظیم

سومین لقبی که در این دعا برای امیرمؤمنان معرفی شده «نبأ عظیم» است. نبأ در لغت به معنای خبری مهم است.[۱] به هر خبری نبأ گفته نمی شود بلکه به اخباری گفته می شود که دارای فوائد مهم بوده و از نتیجه آن علم یا ظن قوی به دست می آید. نبأ اگر با وصف عظیم بیاید نشان می دهد که این خبر بسیار اهمیت دارد. واژه «نبی» نیز از ریشه نبأ بوده و نبی نیز از آن جهت نبی گویند که حامل اخبار مهم آسمانی و پیام های الهی است.

بزرگترین خبر الهی

این تعبیر اشاره به آیه دوم سوره نبأ است. در آیه یک و دو این سوره به خبر مهمی اشاره شده که از آن خبر از یکدیگر سوال می پرسند. «عَمَّ يَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظيمِ».

در اینکه این خبر چیست احتمال های مختلف و تفسیرهای گوناگونی بیان شده است. ولی روایات متعددی خبر مهم را ولایت امیرمؤمنان معرفی کرده است.

روایاتی که از خود امیرمؤمنان رسیده، خود را نبأ عظیم قرآن معرفی کرده است؛ همچون « لَا لِلَّهِ مِنْ نَبَإٍ عَظِيمٍ أَعْظَمُ مِنِّي‏»   برای خداوند خبری بزرگتر از من نیست.[۲]

طبق برخی از روایات مقصود ولایت اهل بیت است [۳]. با توجه به این نکته، پرسشی پدیدار می شود که چگونه با وجود موضوعاتی همچون توحید و نبوت و معاد، ولایت و خصوص امیرمؤمنان بزرگترین خبر الهی معرفی می شود. در پاسخ گفته می شود که:

• ولایت اهل بیت و خصوص امیرمؤمنان معیار ایمان و بندگی خداوند است و با پذیرش ولایت حضرت، معرفت صحیح به خدای سبحان و معرفت کامل به پیامبراکرم تحقق پیدا می کند و بدون آن هیچ یک از اصول دینی استوار نخواهد شد. امام صادق می فرماید:« نَحْنُ أَصْلُ كُلِّ خَيْرٍ وَ مِنْ فُرُوعِنَا كُلُّ بِرٍّ فَمِنَ الْبِرِّ التَّوْحِيدُ وَ الصَّلَاةُ وَ الصِّيَامُ وَ كَظْمُ الْغَيْظِ وَ الْعَفْوُ عَنِ الْمُسِي‏ءِ وَ رَحْمَةُ الْفَقِيرِ وَ ..» ما ریشه همه خوبی ها هستیم و از فروع ولایت ما همه نیکی ها است از جمله  توحید و خداشناسی، نماز، روزه، کظم غیظ و بخشش گنه کار و دلسوزی برای فقیر.[۴]
• نبأ عظیم بودن ولایت امیرمؤمنان بر این است که بدون آن هیچ عملی پذیرفته شده نیست و اگر پذیرش ولایت باشد دیگر اعمال و نیت های سالم نیز پذیرفته می شود.[۵]
• نبأ عظیم بودن ولایت امیرمؤمنان نیز بدین جهت است که در قبر از اولین سوالهای مردم پرسش از ولایت است و اگر کسی در پرسش از ولایت ناتوان گردد از عذاب های قیامت نجات پیدا نخواهد کرد.[۶]

[۱] . مفردات الفاظ القرآن، ص۷۸۸٫

[۲] . بصائر الدرجات، ص۷۷؛ کافی، ج۱، ص۲۰۷٫

[۳] . کافی،ج۱، ص۴۱۷٫

[۴] . کافی، ج۸، ص۲۴۲٫

[۵] . کافی، ج۱، ص۱۴۴٫

[۶] . الزهد، ص۸۷٫

رهیافت تأویلی به آیه شریفه « وَ فَدَیناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ »

بازخوانی اندیشه امامتی سلفی گری ایرانی