دفاع از رساله‌ای اثبات منصوب بودن امامت امیرالمومنین علیه السلام با روش استقراء شهید صدر
دفاع از رساله‌ای نوآورانه در حوزه کلام اسلامی
رساله سطح سه حجت‌الاسلام حامد کنعانی مقدم با عنوان «اثبات منصوب بودن امامت امیرالمومنین علیه السلام با روش استقراء شهید صدر» در بنیاد بین‌المللی امامت و با حضور اساتید برجسته این حوزه با موفقیت دفاع شد.
این پژوهش که با راهنمایی استاد ارجمند دکتر محمدتقی سبحانی و داوری استاد میرزا احمد اسدی انجام شده است، رویکردی نوین و نظام‌مند در اثبات امامت حضرت علی (علیه‌السلام) ارائه می‌دهد.
این رساله که در سه فصل نگاشته شده است، از روش استقرائی شهید محمدباقر صدر برای دستیابی به یقین در مسائل کلامی بهره گرفته و به‌عنوان یکی از تحقیقات پیشگام در این حوزه شناخته می‌شود.
ساختار و محتوای تحقیق
رساله حجت‌الاسلام کنعانی مقدم در سه فصل تدوین شده و با نگاهی تحلیلی و استقرائی به اثبات امامت حضرت علی (علیه السلام) پرداخته است:
فصل اول: کلیات و مبانی نظری
این فصل به تبیین مفاهیم اساسی و نظریات پایه می‌پردازد:
- نقد نظریه استقراء ارسطو و تجربه‌گرایان غربی: نویسنده در این بخش محدودیت‌های روش‌های قدیمی استقراء در تولید یقین را تحلیل کرده است.
- نظریه استقراء شهید صدر: در ادامه، روش استقراء شهید صدر که مبتنی بر تحلیل شواهد، جمع‌آوری داده‌ها و کشف نظام‌مند حقیقت است، مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم: مشاهدات حسی در اثبات منصوص بودن حضرت علی (علیه السلام)
این فصل به بررسی و استقرای شواهد تاریخی و حسی اختصاص دارد:
- مشاهدات حسی: نویسنده شواهد حسی و نقلی مرتبط با منصوص بودن حضرت علی (علیه السلام) را گردآوری و تحلیل کرده است.
- مطالعات متکلمان امامیه: استفاده از تلاش‌های متکلمان امامیه برای ارائه استدلال‌های دقیق و نظام‌مند از دیگر ویژگی‌های این بخش است.
فصل سوم: ارکان کشف یقین موضوعی در جانشینی پیامبر (ص)
این فصل به عملیاتی کردن روش استقراء شهید صدر در اثبات جانشینی حضرت علی (علیه السلام) اختصاص دارد. تحقیق در این فصل در پنج گام اساسی انجام شده است:
- گردآوری شواهد حسی: شواهد تاریخی و حسی با دقت گردآوری و دسته‌بندی می‌شوند.
- ایجاد احتمال قوی: حجم زیاد شواهد به تقویت احتمال نظریه مختار کمک می‌کند.
- تناسب معکوس و علم اجمالی: روابط میان شواهد و نتایج کلی تحلیل می‌شود تا احتمال نظریه به بالاترین سطح خود برسد.
- بررسی احتمال مخالف: احتمال جانشینی فردی غیر از حضرت علی (علیه السلام) به‌طور دقیق تحلیل و رد می‌شود.
- دستیابی به یقین موضوعی: با تکمیل گام‌های پیشین، مخاطب به یقین موضوعی و اطمینان نسبت به نظریه ارائه‌شده دست می‌یابد.
دستاوردهای پژوهش
این رساله با بهره‌گیری از روش استقراء شهید صدر، دستاوردهای مهمی در حوزه کلام اسلامی داشته است:
- ارائه چارچوبی جدید: چارچوبی نوین و تحلیلی برای اثبات مسائل اعتقادی و کلامی.
- تقویت رویکرد عقلانی در مباحث کلامی: استفاده از مبانی عقلی و منطقی برای تحلیل مسائل.
- ایجاد مدل تحلیلی برای پژوهش‌های آینده: این مدل می‌تواند در موضوعات دیگری نظیر عدل الهی، نبوت و دیگر مسائل کلامی مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت تحقیق در مطالعات کلامی
این پژوهش، تلفیقی از شواهد حسی، نقلی و تحلیل فلسفی است که راهی جدید برای اثبات مسائل اعتقادی باز کرده است. به‌کارگیری روش استقراء شهید صدر در تحلیل موضوعات کلامی نه تنها باعث تقویت مباحث امامیه می‌شود، بلکه الگویی برای تحقیقات میان‌رشته‌ای نیز ارائه می‌کند.
پیشنهاد برای محققان
- گسترش این رویکرد به دیگر موضوعات اعتقادی: این روش می‌تواند در مباحثی نظیر عدل الهی یا مسئله امامت سایر ائمه نیز به کار گرفته شود.
- تحلیل تطبیقی با مکاتب دیگر: بررسی این رویکرد در مقایسه با مکاتب دیگر فلسفی و کلامی، برای افزایش عمق و اعتبار آن.
- بهره‌گیری از ابزارهای مدرن در تحلیل شواهد: استفاده از تکنولوژی‌های تحلیل داده و روش‌های جدید برای استحکام بخشیدن به نتایج پژوهش.
نتیجه‌گیری
این رساله، گامی نوین در حوزه مطالعات کلامی و فلسفی به شمار می‌آید و می‌تواند افق‌های تازه‌ای را برای پژوهشگران علاقه‌مند به مباحث اعتقادی باز کند. موفقیت حجت‌الاسلام کنعانی مقدم در این مسیر نشان‌دهنده اهمیت روش‌های علمی و تحلیلی در حوزه علوم اسلامی است.
ثبت دیدگاه