چکیده
بدون تردید هر پژوهشگری برای بهره مندی بهتر از بحارالانوار، بزرگ ترین دایره المعارف حدیثی شیعه، ناگریز است با پیش فرض‌های مؤلفِ آن در اعتبارسنجی روایات آشنا گردد.
این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی نشان می‌دهد علامه مجلسی به پیروی از دانشوران حدیث محورِ پیش از خود،
روایات را براساس قراین کتاب شناسانه و به شیوه تحلیل فهرستی، اعتبارسنجی می‌کرده و در بیشتر موارد، قراین متنی را بر قراین سندی، بیشتر ارج می‌نهاده است.
همچنین براساس روایات، اصلِ احتیاط تحفظ بر متن احادیث و پرهیز از تأویل مگر به ضرورت و نیز قاعده تسامح در ادله سنن،
با قید شیعی بودن روایات آن را در ارزیابی مصادر و احادیث بحارالانوار به کار بسته است.
علامه مجلسی براساس چهار مبنای یادشده، روایات را از جهت اعتبار رتبه بندی کرده و اکثر روایات بحارالانوار را معتبر دانسته است،
ولی از آن میان مبنای کتاب محورانه وی، کاربرد و تأثیر بیشتری در اعتباربخشی به روایات بحارالانوار نزد وی داشته است.
مقدمه
کتابت و انتقال احادیث پیامبر و اهل بیت ایشان به عنوان دومین منبع آموزه‌های دینی پس از قرآن به نسل‌های آینده از زمان پیامبر تاریخی پر فراز و نشیب داشته است.
بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الأطهار اثری مهم و برجسته از دانشمند و محدث ،پرکار علامه محمدباقر مجلسی ، در تاریخ حدیث شیعه به شمار می‌آید.
این جامع حدیثی در واقع دائرةالمعارفی است دینی با محوریت احادیث که هر پژوهشگر مباحث دینی ناگریز است
به دلیل ویژگی‌ها و امتیازات خاص آن از جمله تنوع مباحث و جامعیت موضوعی آن ترتیب و تنظیم احادیث، شرح‌هــای عالمانه مؤلف ذیل احادیث
و مطالب حفظ میراث مکتوب شیعه – به طوری که امروزه راه ارتباطی با برخی از احادیث فقط بحار الانوار است – و ارائه یک تفسیر موضوعی از قرآن به آن مراجعه کند.
بدیهی است اعتبار احادیث بحار الانوار و میزان اعتماد بر آنها با توجه به کثرت و تنوع روایات و منابع آن مسئله پیش روی هر پژوهشگری است.
برای بررسـی ایــن مسئله لازم است پاسخ پرسش‌هایی به دست آید از جمله علامه مجلسی در انتخاب منابع و احادیث بحار الانوار چه مبنایی داشته است؟
وی با کدام مبانی به اعتبار سنجی و ارزیابی روایات می‌پرداخته است؟
آیا وی در تألیف بحار الانوار این مبانی را در همه موارد به کار گرفته است؟
خاستگاه مبانی وی در اعتبار سنجی روایات چه بوده است؟
آیا عوامل محیطی مثل فضای اخبار گرای حاکم بر حوزۀ اصفهان در مبانی اعتبارسنجی وی تأثیر داشته است؟
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
بررسی عوامل و آثار نگاه کلامی علامه مجلسی به برخی از فرق و ادیان با تأکید بر «بحارالانوار»
ثبت دیدگاه