چکیده مقاله جلوه‌های معرفتی سیّد بن طاووس در آئینه آثارش:
سیّد بن طاووس در ساحتِ دینی، بیشتر به عالمی که در جمع آوریِ ادعیه نقش داشته است، شناخته می شود و
آموزه های معرفتیِ بسیار ارزنده او که در کتابهایش مورد اشاره قرار گرفته، مغفول مانده است.
مباحثی که وی در زمینه معرفت فطری خداوند، آیتیّتِ نفس در معرفه الله و دعوت به واقع گرایی به جای ذهن گرایی مطرح کرده است،
در کنارِ آسیب شناسیِ روش‌ها و رویکردهای متکلّمان و فلاسفه که در قالبِ نقدهای وی بر مناقشات و مخاصماتِ غیر ضروریِ متکلّمان و
رویکردِ شبهه محور آنان در مباحث معرفتی قابل ملاحظه است، برخی از دیدگاه‌هایِ سیّدبن طاووس را در موضوعات معرفت شناختی آشکار می سازد.
۱. طرح مسأله:
گمان رایجی که درباره سید بن طاووس وجود دارد این است که ایشان عالمی زاهد بوده که بیشتر تلاش‌هایش در زمینه جمع و نشر ادعیه مأثور بوده است.
البته چنین تصویری با شخصیت واقعي سیّد بن طاوس فاصله زیادی دارد.
ولی برای جمع آوری ادعیه تلاش فراوانی داشته و از آنجا که اقبال عمومي مردم به ادعیه و اذکار نسبت به متون علمی و معرفتی بیشتر است،
همین امر سبب شده که ابعاد معرفتی شخصیت ایشان مورد بی مهری قرار گیرد.
چنین است که به دیگر کتب سید و حتى توضیحات ایشان در همین کتب ادعیه کمتر توجه شده است.
در مواردی هم که توجه شده، آنان که متمرکز بر رویکردهای احتجاجی و کلامی هستند،
تذکرات معرفتی سید بن طاووس درباره خدا و اولیاء او را صرفاً به عنوان توصیه های اخلاقی تلقی کرده اند!
در حالیکه سید بن طاووس آن مطالب را به عنوان توسعه معرفتی و ارشاد عقلی بیان داشته است، باید توجه داشت
که سید بن طاووس از یک سو وارث آثار حدیثی محدثان شیعه و از سوی دیگر، آگاه از مباحث فقهی و کلامی فقها و متکلمان پیش از خود بوده است.
پیش از سید بن طاووس، محدثان شیعه روایات مربوط به حوزه اعتقادات را نقل و حتی بعضاً در موضوعات خود دسته بندی کرده بودند.
اما تلاشهای آنان، بخشی از وجوه معارفی روایات را آشکار نمی ساخت در این میان عمق توجه سید بن طاووس
به معانی قرآن ، روایات نبوی و کلمات اهل بیت و نیز صدق باطن او، راه را بر فهم شماری از ارشادات عقلی موجود در آیات و روایات گشود،
که پیش از او کمتر به آنها پرداخته شده و لااقل تدوین و تبیین مناسبی از آنها صورت نگرفته بود.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
دیگر مقالات بنیاد امامت :
ثبت دیدگاه