برگزاری نشست تخصصی «انگیزه‌های کلامی مستبصرین در گرایش به تشیع»
نشست تخصصی «انگیزه‌های کلامی مستبصرین در گرایش به تشیع» روز شنبه ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ با حضور اساتید، محققین، پژوهشگران دینی، دانشجویان و علاقه‌مندان به مباحث کلامی و تاریخی در سالن اجتماعات بنیاد بین المللی امامت برگزار شد.
این نشست که در راستای بررسی عوامل مؤثر در گرایش مستبصرین به مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) برگزار شد، مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفت و حاضران ضمن بهره‌مندی از سخنرانی‌ها، به تبادل نظر در خصوص چالش‌ها و راهکارهای گسترش معارف شیعی پرداختند.
در این نشست، جناب آقای سید سجاد طباطبایی، دبیر علمی جلسه، و دکتر عبدالرضا مزاری، ارائه‌دهنده اصلی، به تشریح دلایل و انگیزه‌های اعتقادی، تاریخی، فقهی و معرفتی در فرآیند استبصار پرداختند.
اهمیت و جایگاه استبصار در هدایت‌گری اسلامی
در ابتدای این نشست تخصصی ، سید سجاد طباطبایی، دبیر علمی جلسه، ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان، به بررسی اهمیت استبصار در ادبیات اسلامی و تأثیر آن در هدایت افراد پرداخت.
وی با اشاره به اینکه استبصار یکی از شاهراه‌های هدایت به سوی مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) است، اظهار داشت:
“استبصار نه‌تنها به جذب افراد به مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) کمک می‌کند، بلکه موجب آگاهی‌بخشی و افزایش بصیرت مؤمنین شده و آنان را در برابر شبهات حفظ می‌نماید.”
وی همچنین تأکید کرد که امروز با گسترش فضای مجازی و دسترسی گسترده به منابع مختلف، روند استبصار با سرعت بیشتری در حال گسترش است و نیاز به برنامه‌ریزی مناسب برای هدایت و حمایت از مستبصرین بیشتر از همیشه احساس می‌شود.
جناب اقای طباطبایی در ادامه بیان کرد که لازم است مراکز علمی و پژوهشی شیعه، برنامه‌های جامعی برای آگاهی‌بخشی به جوامع مختلف مسلمانان تدوین کنند، زیرا بسیاری از افراد پس از مواجهه با حقایق تاریخی و کلامی، تمایل بیشتری به تحقیق درباره مکتب تشیع پیدا می‌کنند.
تحلیل عوامل مؤثر در استبصار از دیدگاه دکتر عبدالرضا مزاری
در ادامه این نشست، دکتر عبدالرضا مزاری به عنوان ارائه‌دهنده اصلی، با ارائه گزارشی جامع از مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه، ۲۱ مؤلفه کلامی مؤثر در استبصار را معرفی و بررسی کرد.
وی تأکید کرد که مطالعه و تحقیق در منابع اصیل اسلامی یکی از مهم‌ترین عوامل گرایش افراد به تشیع است.
مطالعه و پژوهش؛ عامل کلیدی در روند استبصار
دکتر مزاری با اشاره به اهمیت مطالعه در گرایش مستبصرین، به معرفی کتاب‌های تأثیرگذار در این روند پرداخت:
- در میان مستبصرین ایرانی، کتاب‌های «شب‌های پیشاور» و «آنگاه هدایت شدم» از تأثیرگذارترین آثار بوده‌اند.
- در میان مستبصرین خارج از ایران، کتاب‌های «المراجعات» و آثار دکتر تیجانی بیشترین تأثیر را داشته‌اند.
آمار مستبصرین و ویژگی‌های آنان
وی با استناد به پژوهش‌های میدانی، به بررسی ویژگی‌های جمعیتی مستبصرین پرداخت و اعلام کرد که:
- اکثر مستبصرین را مردان تحصیل‌کرده تشکیل می‌دهند.
- در ایران، قوم بلوچ بیشترین آمار استبصار را دارد.
- مستبصرین اغلب از قشر دانشگاهی و نخبگان فکری جوامع اسلامی هستند که پس از مطالعه و تحقیق به مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) روی آورده‌اند.
بررسی انگیزه‌های کلامی مستبصرین
جایگاه امامت در اندیشه مستبصرین
یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش مستبصرین به تشیع، مسئله امامت است.
دکتر مزاری در این زمینه به بررسی دو محور امامت عامه و امامت خاصه پرداخت و اظهار داشت:
الف) امامت عامه
- نظریه شیعه درباره امامت الهی و نصّی، در مقایسه با روش‌های مختلف اهل سنت (استخلاف، اهل حل و عقد، غلبه و استیلاء) از انسجام بیشتری برخوردار است.
- باور شیعه به عصمت امام، در تضاد با نظریه عدالت صحابه در اهل سنت قرار دارد و این امر موجب جذب افراد به مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) شده است.
- افضلیت امام علی (علیهم‌السلام) که به وضوح در منابع اسلامی قابل اثبات است، یکی دیگر از عوامل مهم در استبصار محسوب می‌شود.
ب) امامت خاصه
- آیه غدیر و حدیث غدیر بیشترین نقش را در هدایت مستبصرین داشته است.
- آیه ولایت از دیگر ادله مهمی است که افراد را به حقانیت تشیع رهنمون ساخته است.
- حدیث «اثنی عشر خلیفه» که در منابع اهل سنت نیز نقل شده است، یکی از مستندات قوی در گرایش به تشیع است.
- اعتقاد شیعه به مهدویت شخصی، در برابر مهدویت نوعی مورد قبول اهل سنت، از دیگر عواملی است که بسیاری را به سمت تشیع سوق داده است.
عوامل تاریخی و اجتماعی مؤثر در گرایش به تشیع
دکتر مزاری در بخش دیگری از سخنان خود، به بررسی نقش تاریخ در فرآیند استبصار پرداخت و عنوان کرد که:
- واقعه عاشورا و شهادت امام حسین (علیه‌السلام) از مهم‌ترین عوامل گرایش افراد به تشیع بوده است.
- شهادت حضرت زهرا (علیهم‌السلام) و هجوم به بیت وحی، از عوامل مهمی است که در آگاهی‌بخشی و شناخت حقیقت نقش ایفا کرده است.
- تفکر افراطی و خشونت‌گرایی وهابیت و داعش، موجب شده بسیاری از اهل سنت به سمت آموزه‌های رحمانی تشیع متمایل شوند.
عقل‌گرایی و اجتهاد پویا در تشیع؛ عامل جذب مستبصرین
یکی دیگر از مباحث مطرح‌شده، عقل‌گرایی شیعه و اجتهاد پویا در فقه شیعه بود. دکتر مزاری در این خصوص بیان داشت:
- شیعه بر عقلانیت و استدلال تأکید دارد، برخلاف مکاتب اهل سنت که برخی از آنها عقل را در امور دینی کنار گذاشته‌اند.
- فقه شیعه دارای اجتهاد پویا بوده و در برابر مسائل جدید، پاسخ‌گو است.
- ناسازگاری برخی احکام فقهی اهل سنت با عقل، مانند سه طلاق در یک مجلس، موجب افزایش شک و تردید در میان پیروان آن شده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
نشست تخصصی «انگیزه‌های کلامی مستبصرین در گرایش به تشیع» نشان داد که عوامل معرفتی، کلامی، تاریخی، فقهی و اجتماعی در روند استبصار تأثیر بسزایی دارند. همچنین، تأکید شد که ضرورت تعامل با مستبصرین و ارائه منابع معتبر دینی، عاملی کلیدی در استمرار این مسیر خواهد بود.
ثبت دیدگاه