پیشنشست کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین لکهنوی در اصفهان برگزار شد
تأکید بر احیای مکتب کلامی و ترسیم نقشه راه پژوهشهای آینده
پیشنشست کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه میرحامد حسین موسوی لکهنوی، متکلم برجسته امامیه در قرن سیزدهم هجری، روز پنجشنبه چهارم دیماه ۱۴۰۴ در حوزه علمیه اصفهان و با عنوان «بازشناخت و نکوداشت صاحب عبقات» برگزار شد. این مراسم با مشارکت نهادهایی چون بنیاد بینالمللی امامت، مؤسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان و دبیرخانه کنگره بینالمللی علامه میرحامد حسین لکهنوی در سالن همایشهای شیخالرئیس ابنسینا، میزبان جمعی از اساتید، فضلا، طلاب، پژوهشگران و حضور حضرت آیتالله سید محمدعلی طباطبایینژاد نماینده ولی فقیه در استان بود.
جزئیات مراسم:
این پیشنشست در دو نوبت صبح (با رویکرد عمومیتر) و بعدازظهر (با محوریت تخصصیتر) برگزار گردید. بخش صبح با تلاوت قرآن کریم آغاز شد و سپس حجتالاسلام والمسلمین دکتر هادیزاده، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان، با خیرمقدم به میهمانان بر اهمیت بزرگداشت شخصیتهای علمی مرزبانی مانند علامه میرحامد حسین در دفاع از حریم تشیع تأکید کرد. در ادامه، پیام حضرت آیتالله العظمی مظاهری، ریاست حوزه علمیه اصفهان، قرائت شد که در آن بر عظمت کار علامه لکهنوی و ضرورت احیای میراث علمی او بهویژه کتاب شریف «عبقات الانوار» تأکید شده بود.
میزگرد علمی و گزارش اقدامات:
میزگرد علمی با موضوع «احیای آثار علامه میرحامد حسین» با حضور حججاسلام کاظمی، اسفندیاری و شجاعتحسین تشکیل شد. در این میزگرد، گزارشی جامع از فعالیتهای دبیرخانه کنگره ارائه گردید که شامل جمعآوری و احیای نسخ خطی، فهرستبرداری و مرمت کتابخانه ناصریه در لکهنو، تدوین شناختنامه علامه، دریافت و ارزیابی مقالات علمی و برگزاری دورههای آموزشی برای آشنایی با مکتب کلامی لکهنو بود. همچنین اعلام شد که تاکنون ۱۸ جلد از مجموعه عظیم «عبقات الانوار» به صورت تحقیقشده منتشر شده و ۱۲ جلد دیگر در دست انتشار است.
سخنرانی آیتالله طبسی در بررسی ابعاد علمی علامه:
حضرت آیتالله شیخ نجمالدین طبسی سخنرانی مبسوطی با موضوع «شخصیتشناسی علمی (فقهی و کلامی) علامه میرحامد حسین» ایراد نمود. ایشان با اشاره به عظمت کار علامه، وی را فقیهی مجتهد و محدثی متتبع برشمرد که علاوه بر تبحر در کلام، در فقه و اصول نیز صاحب نظر بود. ایشان با نقل اقوال بزرگان شیعه مانند میرزای شیرازی، میرزای نوری و سید محسن امین که علامه را «سید الطائفه»، «غوث المله» و «بزرگترین متکلم شیعه» خواندهاند، بر جایگاه بینظیر او در تاریخ علم کلام تأکید کردند.
برنامه نوبت بعدازظهر و سخنرانیهای تخصصی:
در نوبت بعدازظهر، حجتالاسلام والمسلمین رضا مختاری، محقق و کتابشناس برجسته، به واکاوی عظمت شخصیت علامه میرحامد حسین و اثر ماندگارش «عبقات الانوار» پرداخت. وی با استناد به نامهها و یادداشتهای شخصی علامه در مجموعه «لئالی بهیه»، تصویری زنده از مشقات و دشواریهای فراوان این عالم مجاهد ترسیم کرد و تأکید نمود که موتور محرک این تلاش خستگیناپذیر، «سوز درونی، عشق به اهل بیت(علیهم السلام) و توسل به معصومین» بود.
سخنرانی کلیدی دکتر سبحانی: سه درس بزرگ از مکتب علامه برای پژوهشگران امروز
حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس بنیاد بینالمللی امامت، در سخنرانی مفصلی با عنوان «احیای تراث علامه میرحامد حسین و آینده دانش کلام امامی»، با تشریح ویژگیهای مکتب علمی این عالم برجسته، سه «درس کلان» را به عنوان چراغ راه پژوهشهای معاصر برشمرد:
۱. درس زمانشناسی و تشخیص نقطه هدف:
عضو هیئتعلمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با مروری بر تاریخ پرفرازونشیب حوزههای علمیه شیعه، از مکتب بغداد و حله تا اصفهان، تأکید کرد که بزرگانی مانند شیخ مفید، سید مرتضی و محققان اصفهانی، «هنر زمانشناسی» را در اوج خود داشتند. «آنان دقیقاً تشخیص میدادند در جغرافیای تاریخی خود، کدام خلأ را باید پر کنند و به کدام میدان نروند. علامه میرحامد حسین نیز با درک تهاجم فکری سلفیه و استعمار در هند، نقطه هدف را صحیح تشخیص داد و تمام توان خود را بر دفاع از امامت در «میدان حدیث» متمرکز کرد؛ میدانی که دشمن در آن احساس اقتدار میکرد. سؤال اساسی برای ما امروز این است: اگر آن بزرگان در عصر حاضر بودند، چه نیازی را تشخیص میدادند و نقطه هدفشان کجا بود؟»
۲. درس کار زیربنایی و طاقتفرسا:
مدیرعامل موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام، با انتقاد از «نزدیکبینی و عجول بودن» در برخی جریانهای پژوهشی معاصر، بر لزوم سرمایهگذاری بر پروژههای «ماندگار و بنیادین» تأکید کرد. «آثار ماندگار، محصول نگاههای بلندمدت است. علامه میرحامد حسین نزدیک به نیمقرن روی یک پروژه کار کرد. نتیجه کار او، ساختن یک دژ مستحکم بود، نه یک دیوار کوتاه موقت. ما امروز برای مقابله با تندبادهای شبههافکنی نوین، نیازمند تقویت «پیافکنهای فکری» هستیم. باید پروژههایی تعریف کنیم که اگر امروز به چشم نیایند، پنجاه یا صد سال دیگر، اساس استدلال نسلهای بعدی باشند.»
۳. درس روشمندی و راهگشایی:
ریاست محترم بنیاد بین المللی امامت، سومین ویژگی را «ایجاد روش و بازکردن راههای جدید» دانست. «برخی شخصیتها مانند سید مرتضی، تنها یک کتاب نمینویسند، بلکه یک «مکتب استدلالی» خلق میکنند. علامه میرحامد حسین نیز با روش «استنادگری حداکثری» و «بررسی یک حدیث از تمامی وجوه ممکن»، راه جدیدی در دفاع حدیثمحور از امامت گشود. وظیفه ما تکمیل این راه است.» وی در این بخش، با گرامیداشت خاطر شخصیتهای معاصری مانند مرحوم آیتالله هاشم رضا جعفری و مرحوم آیتالله عبدالعزیز طباطبایی، آنان را ادامهدهندگان همین مسیر راهگشا خواند و تأکید کرد: «ما امروز ریزهخوار ادبیات پژوهشی و نگاه این بزرگان هستیم. رسالت نهادهایی مانند بنیاد امامت، تکمیل و نظاممند کردن پروژه کلانی است که اینان آغاز کردهاند.»
نقش تاریخی و پیشتاز اصفهان
در طول مراسم، بر نقش کمنظیر و پیشگامانه حوزه علمیه اصفهان و محققان آن در احیای آثار علامه میرحامد حسین تاکید شد. از اقدامات نخستین مرحوم علامه سید محمدعلی روضاتی و همکارانش در دهه ۱۳۴۰ شمسی برای تجدید چاپ بخشهایی از عبقات، تا حمایتهای مادی و معنوی مرحوم آیتالله بروجردی و امام خمینی(ره) در میانه قرن گذشته، و نیز اهتمام بنیاد خیریه همدانیان و سایر خیرین اصفهانی در دوره معاصر، همگی گواهی بر پیوند دیرینه این شهر با میراث علامه لکهنوی بود. حتی به نقش کمتر شناختهشده شهید آیتالله دکتر بهشتی در برنامهریزی برای احیای کتابخانه ناصریه لکهنو در آستانه انقلاب اسلامی اشاره گردید.
برنامههای جنبی و چشمانداز آینده:
در حاشیه مراسم، نمایشگاهی از آخرین آثار پژوهشی بنیاد بینالمللی امامت درباره علامه میرحامد حسین و مکتب لکهنو، شامل تصحیحهای نوین، کتابهای ترویجی و مقالات، با تخفیف ویژه عرضه شد. همچنین اعلام گردید که کنگره بینالمللی اصلی با حضور گستردهتری از اندیشمندان داخلی و بینالمللی در ماههای آینده برگزار خواهد شد. محورهای این کنگره شامل بررسی تاریخی جغرافیای علمی شبه قاره در عصر علامه، واکاوی روششناسی «عبقات الانوار»، تأثیر مکتب لکهنو بر جریانهای کلامی پس از خود، نقشآفرینی خاندانهای علمی و کاربست روشهای دفاعی علامه در مواجهه با چالشهای فکری معاصر است.
جمعبندی:
این پیشنشست، نه تنها ادای دینی شایسته به مقام علمی علامه میرحامد حسین بود، بلکه همانگونه که سخنرانان تأکید کردند، «فراخوانی عمومی برای بازگشت به نگاههای راهبردی، زمانشناس و بنیادین در پژوهشهای حوزوی و دانشگاهی» محسوب میشود. این رویداد، عزم نهادهای علمی حوزوی را برای احیای گنجینههای علمی خفته و بهرهگیری از روشهای آنان برای پاسخگویی به شبهات امروز به نمایش گذاشت.
پیشنشست تخصصی «تبلیغ نوین دین» با تمرکز بر تجربه موفق مبلغان هندی برگزار میشود
ثبت دیدگاه