گزارشی از یک پروژه علمی و کاربردی
چند سالی است که دیدگاهی متمایز در همگرایی اسلامی با رویکردی معرفتی، در گوشهای از حوزه علمیه قم ظهور و بروز یافت و چاره تقریب را گفتوگو در مسئله امامت دانست.
دیدگاهی که در آغاز با گاردهایی بسته و پیامهایی ناامید کننده روبرو بود، گاهی گفته می شد این مسئله تنش زاست نه تقریب ساز، گاهی شنیده میشد که طرح این اندیشه همان دعوت به تشیع است و مسیرش از تقریب و وحدت مصطلح جداست، برخی نیز با استفهام انکاری میپرسیدند که نقطه درگیری چگونه می تواند محور همگرایی باشد؟
تا اینکه تفسیر متین این نظریه در اثر مکتوب “گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت” عرضه شد.
رفته رفته این اندیشه در محافل درون گروهی مطرح گشت و با برگزاری نشستهای متنوع، همراه با حضور مخالفان و موافقان، و همفکری دست اندرکاران امر تقریب، توانست جایگاه خویش را پیدا کند و بر شمار موافقان بیافزاید، تا جایی که در برخی نشستها دیدگاه مخالفان تغییر مییافت.
همچنین حضور و همکاری رؤسا و مدیران مراکزی همچون بنیاد بین المللی امامت، انجمن علمی امامت حوزه، مجمع جهانی تقریب مذاهب، مجمع جهانی اهل بیت علیم السلام، دانشگاه ادیان و مذاهب، و دیگر مراکز علمی داخلی و خارجی در نشستها همواره بر غنای این پروژه افزود.
*مسئله این نشستها “سوگیری کنشهای تقریبی به مسائل وابسته به امامت” بود.
*مخاطب این نشستها نیز بیشتر جامعه نخبگانی و علمایی بود نه بدنه اجتماعی؛ زیرا بر این باور است که تنها نتایج آن باید در اختیار عموم قرار گیرد نه اصل نزاع.
* غرض این نشستها نیز بیشتر گفت و گوهای درون شیعی برای ایجاد آمادگی و تولید ادبیات گفت و گو بوده است.
* باید افزود که این پروژه در مرحله نظر باقی نماند، بلکه در عمل نیز به میدان گفت و گو با عالمان اهل سنت ورود کرد؛ عالمان صاحب نامی همچون: سید سلمان حسینی ندوی (عضو هیأت امنای اتحاد جهانی علمای مسلمان)، شیخ خالد عبدالوهاب ملا (رئیس جماعت علمای عراق)، استادان و عالمان برجسته دارالعلوم دیوبند و…
این گفت و گوها که کاملا رویکرد تقریبی داشت، با محوریت مسائل مرتبط با امامت شکل گرفت و نه تنها از هرگونه اصطکاک و تنش به دور بود بلکه اقبال یافت و استمرار آن درخواست شد.
به راستی وقتی میتوان همگرایی را با روشی علمی و مورد پسند عالمان شیعه و سنی دنبال کرد، چرا باید بر روشهایی که سالها بی توفیقی آن تجربه شده است پافشاری کرد و معادلات تقریبی را با مجاملات کلیشهای و بیفایده پیش برد؟!
آیا وقت آن نرسیده که برآیند شیوههای موجود ارزشیابی شود و گزینههای بدیل نیز دستکم ارزیابی شود؟!
تجربه کوتاه پروژه تقریب امامت محور نشان داد که الگوی معرفتی و گفت و گو در ریشه های اختلاف بیش از هر روش دیگری کارساز است و میتواند به نتایج مطلوب ختم شود.
امید است دلسوزان شریعت و دغدغه داران مذهب، این نظریه و نقشه راه را ببینند و در پیشبرد آن یاری نمایند.
۱۴۰۴.۹.۱۶ قم
بنیاد بین المللی امامت
مرتضی علیزاده نجار
فرهنگنامه معارف؛ نخستین اثر مرجع برای کشف معارف اصیل وحیانی
گزارشی از همکاری بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی در برپایی کنگره علامه میرحامدحسین
ثبت دیدگاه