درباره سن رسول خدا(ص)در هنگام ازدواج عموما گفته‌اند:آنحضرت در آن هنگام بیست و پنج سال از عمرشریفش گذشته بود.
ولی درباره سن خدیجه علیها السلام اختلافی در روایات دیده می شود که مشهور در آنها نیز آن است که خدیجه در آن هنگام چهل سال داشت.
و در برابر این قول مشهور اقوال دیگری نیز هست مانند قول ۲۵ سال و ۲۸ سال و ۳۰ سال و ۳۵ و ۴۵ سال… (۱)
و از برخی نقل شده که قول نخست را ترجیح داده اند ولی دلیلی برای آن ذکرنکرده است (۲)
،و شاید توجیه دیگری را که برخی از نویسندگان کرده‌اند بتواند دلیل و یا تاییدی بر این قول و یا قول‌های دوم و سوم نیز باشد که گفته‌اند:
…با توجه به فرزندانی که خدیجه بدنیا آورده می‌توان احتمال داد که سن خدیجه کمتر از چهل سال بوده و تاریخ نگاران عرب رقم «چهل »را بدلیل آنکه رقم کاملی است انتخاب کرده‌اند (۳).
نگارنده گوید:تایید دیگر این گفتار نیز حمل فاطمه سلام الله علیها و ولادت آن بانوی محترمه در سال پنجم بعثت می‌باشد که انشاالله در جای خود بطور تفصیل روی آن بحث خواهد شد و اکنون بطور اجمال بیان گردید،
که چون طبق روایات معتبر محدثین شیعه رضوان الله علیهم فاطمه علیها السلام مولود اسلام بوده و در سال پنجم بعثت رسول خدا(ص) بدنیا آمده موجب ایراد برخی از برادران اهل سنت که ولادت آن بانوی عالمیان را پنج سال قبل از بعثت دانسته‌اند قرار گرفته،و موجب استبعاد آنان شده چون روی روایات شیعه و قول مشهور درباره سن حضرت خدیجه در وقت ازدواج با رسول خدا(ص)لازم آید که خدیجه در سن ۶۰ سالگی به فاطمه علیها السلام حامله شده باشد،و این مطلب روی جریان طبیعی و عادی بعید است،
که البته این استبعاد پاسخ‌های دیگری هم دارد و یکی از آنها همین است که شنیدید و بقیه را هم انشاالله تعالی در جای خود ذکر خواهیم کرد…
و بهر صورت مشهور همان است که خدیجه در آن هنگام چهل ساله بوده ولی قول به اینکه بیست و هشت ساله بوده نیز خالی از قوت نیست چنانچه در چند حدیث آمده است، (۴) و الله اعلم.
این را هم بد نیست بدانید که:
برخی عقیده دارند خدیجه سلام الله علیها در هنگام ازدواج با رسول خدا(ص) باکره بوده و قبلا شوهری نکرده بود،
و در این باره به حدیثی که ابن شهر آشوب در مناقب روایت کرده تمسک جسته اند که می گوید:
«…و روی احمد البلاذری و ابو القاسم الکوفی فی کتابیهما و المرتضی فی الشافی،و ابو جعفر فی التلخیص:
ان النبی-صلی الله علیه و آله-تزوج بها و کانت عذراء…».
«یؤکد ذلک ما ذکر فی کتابی الانوار و البدع:ان رقیه و زینب کانتا ابنتی هاله اخت خدیجه ». (۵)
یعنی-احمد بلاذری و ابوالقاسم کوفی در کتابهای خود و سید مرتضی در کتاب شافی و شیخ ابو جعفر طوسی در کتاب تلخیص روایت کرده‌اند که هنگامی که رسول خدا(ص) با خدیجه ازدواج کرد آن بانوی محترمه باکره بود،
و تایید این گفتارمطلب دیگری است که در کتابهای الانوار و البدع روایت شده که رقیه و زینب دختران «هاله »خواهر خدیجه بوده‌اند نه خودخدیجه…
و نیز به گفتار صاحب کتاب الاستغاثه استشهاد کرده‌اند که گوید:
«…همه کسانی که اخبار نقل کرده و روایات ازآنها بجای مانده از شیعه و اهل سنت اجماع دارند که مردی از اشراف قریش و رؤسای آنها نمانده بود که به خواستگاری خدیجه نرود و در صدد آن برنیاید.
و خدیجه همه آنها را بازگردانده و یا پاسخ رد به آنها داد و چون رسول خدا(ص) او را به همسری خویش درآورد زنان قریش بر او خشم کرده و از او کناره گیری کردند و به او گفتند:
بزرگان و اشراف قریش از تو خواستگاری کردند و به همسری هیچ یک از آنها درنیامدی و به همسری محمد،یتیم ابوطالب که مرد فقیری است و مالی ندارد درآمدی؟
و با این حال چگونه اهل فهم می‌توانند بپذیرند که خدیجه به همسری مردی اعرابی از بنی تمیم درآمده و بزرگان قریش را نپذیرفته باشد؟…و این مطلبی است که مردم صاحب نظر آنرا نمی‌پذیرند…» (۶).
و بدنبال آن این بحث عنوان شده که آیا رقیه و ام کلثوم که به همسری عثمان درآمدند و هم چنین زینب که همسر ابو العاص بن ربیع گردید دختران صلبی و واقعی رسول خدا(ص) بودند و یاربیبه آنحضرت بوده‌اند… (۷).
ولی بنظر نگارنده روایت ابن شهر آشوب با توجه به اینکه می‌تواند معنای دیگری داشته باشد که نمونه‌اش درباره برخی ازبزرگ زنان عالم نیز وارد شده و اکنون جای توضیح و بحث بیشتر در آن باره نیست نمی‌تواند در برابر آن شهرت بسیاری که درباره ازدواج خدیجه قبل از مفتخر شدن به همسری رسول خدا با دو شوهر خود بود،مقاومت کند…
و چنانچه علامه شوشتری در قاموس الرجال گوید:اصل این نسبت نیز مورد تردید است و ابو القاسم کوفی نیز مرد فاسد المذهب و بی عقلی بوده و سید و شیخ رحمهما الله تعالی نیزاحتمالا قول همان ابو القاسم کوفی را نقل کرده‌اند نه اینکه مختار خودشان بوده… (۸).
و هم چنین استبعادی که در گفتار صاحب کتاب الاستغاثه بود نیروی برابری با آن شهرت را ندارد.
پی نوشتها:
۱ و ۲-الصحیح من السیره ج ۱ ص ۱۲۶٫
۳-تاریخ تحلیلی اسلام ج ۱ ص ۳۱-۳۲٫
۴-مناقب آل ابیطالب-ط قم-ج ۱ ص ۱۵۹٫
۵-بحار الانوار ج ۱۶ ص ۱۰ و ص ۱۲٫
۶-الاستغاثه ج ۱ ص ۷۰٫
۷-قاموس الرجال ج ۱۰ ص ۴۳۱٫
۸-الصحیح من السیره ج ۱ ص ۱۲۲-۱۲۶٫
بررسی و نقد آراء مستشرقان درباره زندگانی حضرت خدیجه علیها السلام
ثبت دیدگاه