گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت
نشست هم اندیشی تقریب و گفتمان امامت با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی،
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی، رئیس بنیاد بین المللی امامت، حجت الاسلام علیزاده نجار، نویسنده کتاب «گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت»
و با حضور جمعی از علما و پژوهشگران حوزه و دانشگاه در محل بنیاد بین‌المللی امامت در شهر مقدس قم برگزار شد.
تقریب و امامت از دغدغه های مهم جهان اسلام
حجت الاسلام علیزاده نجار در ابتدای این نشست ضمن اشاره به اهمیت موضوع این جلسه، تقریب و امامت را از دغدغه های مهم جهان اسلام دانست
و با بیان این که این مسئله از دیرباز محل گفتگو و مناقشه جریان های متعدد فکری و مذهبی بوده است، اظهار داشت:
تقریب از اصولی است که در قرآن کریم بارها بدان تصریح شده، روایات متعددی نیز مسلمین را به همراهی، همدلی و همفکری فرا خوانده است.
وی مسئله امامت را خواستگاه و نقطه آغازین اختلاف و محل تفرقه دانست و با بیان این که اهمیت مسئله امامت به قدری است
که بزرگانی چون علامه حلی به عنوان علمداران مذهب تشیع این موضوع را از اهم مطالب دینی شمرده اند، تصریح کرد: امامت مهمترین رکن دین است.
گفتگوهای دینی و تقابل های مذهبی
وی با بیان این که اختلاف امت اسلامی در امامت و شدت یافتن نزاع ها در بستر سیاسی و اجتماعی را می توان مبتنی بر گفتمان امامت تا حدودی برطرف کرده
و راهبردها و راهکارهایی را برای حل آن ارائه نمود، خاطرنشان کرد:
«در گذر تاریخ محور حکومت ها از مرزهای جغرافیایی به سمت مرزهای اعتقادی و مذهبی سوق یافت و گفتگوهای دینی و تقابل های مذهبی در میان حکومت ها راه پیدا کرد که باعث گسترش اختلافات مذهبی در حوزه سیاست شد.
پروژه اتحاد سیاسی، وحدت و تقریب مذهب
وی اظهار داشت: نادر شاه افشار اولین کسی بودن که برای ترمیم این شکافهای سیاسی و مذهبی پروژه اتحاد سیاسی، وحدت و تقریب مذهبی را در دستور کار قرار داد، ولی به دلیل ناآگاهی‌های مذهبی یا براي حفظ قدرت خويش مسيري را دنبال کرد که به مذهب تشیع آسیب رساند.
حجت الاسلام علیزاده نجار یادآور شد: «با ورود نادر شاه به مباحث معرفتی، نه تنها مذهب دچار آسیب شد بلکه دولت عثمانی نیز به این مقدار راضی نشد و تنش ها را بالا برده، و در نتیجه به یورش های نظامی سوق پیدا کرد. تجربه نادر در رها کردن مباحث معرفتی خوش آیند نبود و وی ناچار شد به دامن مباحث معرفتی برگردد.
وی با بیان این که نخستین کنگره بین المللی وحدت و تقریب در جهان اسلام در سال ۱۱۵۶ هجری قمری در نجف اشرف و با حضور علما و اندیشمندان پیرامون مسائل امامت برگزار شد، اظهار داشت:
در این کنگره موضوعات متعددی از جمله حدیث منزلت، آیه ولایت و مباهله و این دست گذاره های دینی به بحث و بررسی گذارده شد.
نگارنده این کتاب با بیان این که پس از حدود یک قرن ونیم فاصله برخی از نخبگان دینی و فرهنگی به دنبال ایجاد اتحاد جدید در مقابل دولت های استعماری برآمدند، اظهار داشت:
«جریان سید جمال الدین اسد آبادی از جمله جریان هایی بود که به هدف همکاری ملل مسلمان برای مقابله با دولت های متخاصم و استعمارگر شکل گرفت؛ که او نیز به ناچار در برخی بخش های معرفتی ورود نمود.
وی با اشاره به این که طرفداران اندیشه سید جمال به دنبال احیای اندیشه های او هستند، خاطرنشان کرد:
«پس از سید جمال، جریان تقریب از آن ساختار پیشین فراتر رود و آغاز این تغییر در زمانی صورت گرفت که شیخ محمد تقی قمی دارالتقریب را در مصر تاسیس کرد
و سپس در سفری به قم ملاقاتی با آیت الله بروجردی این مرجع آگاه و بصیر داشت.
بهره‌گیری ظرفیت های مرجعیت شیعه
حجت الاسلام علیزاده نجار با بیان این که در این مرحله از تاریخ، خط و مشی تقریب با بهره‌گیری ظرفیت های مرجعیت شیعه همراه شد، اظهار داشت:
به نوعی می توان این دوران را طلایی ترین دوران تقریب شیعه و سنی دانست.
وی سپس به تاثیر رویدادهای سیاسی دول اسلامی بر فعالیت دارالتقریب و به تقریب اسلامی با رویه سیاسی و اجتماعی اشاره نمود و اذعان داشت:
«مذهب جعفری و اسلام عزیز همواره بر اتحاد در مقابل دشمنان که اصلی عقلایی است، تاکید دارد.»
بعد معرفتی
بعد معرفتی
وی با بیان این که تاکیدات ائمه اطهار علیهم السلام بر هم زیستی اجتماعی غیر قابل انکار است، یادآور شد:
بعد مهمی که در عرصه تقریب مورد غفلت قرار گرفت، بعد معرفتی است؛ لذا اگر آن دو رویکرد نخست سبب آسیب به رویکرد سوم شود، نه تنها در آن دو عرصه ناکام خواهیم ماند؛ بلکه مذهب و بنیان های دین با آسیب های جدی روبرو خواهند شد.
حجت الاسلام علیزاده نجار به روند نظری جدایی امامت از خلافت نیز اشاره و رهاسازی اختلافات امامتی و برگشت به امور حکومتی را گذرگاه این اندیشه دانست
و ابراز داشت: برخی نیز گمان می کنند که باید اختلافات به طور کلی مسکوت بماند و تنها بر مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السلام تأکید کرد اما روشن نیست که مرز مرجعیت ایشان، معیار و ملاک ارزیابی آن چیست؟
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز در ادامه این نشست با اشاره به آیاتی از قرآن کریم و بیان رتبه اول وحدت (ولایت الهی)، اظهارداشت:
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: “إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ” و نیز در آیه ای دیگر می فرماید: “وَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ کُلٌّ إِلَیْنَا رَاجِعُونَ”؛
اکنون یک بحث اجتماعی، سیاسی و معرفتی وجود دارد که می توان با آن به مسئله وحدت از مناظر مختلفی نگاه کرد، طبیعتا یک نگاه جامع می تواند بهترین نگاهی باشد که به ما کمک کند، زیرا از مزایا و نظرات می توان استفاده کرد و اگر کاستی داشته باشد به آن توجه کرد.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری افزود: زمانی که نهادی در نظام جمهوری اسلامی تاسیس می شود، نظام فقط یک نگاه معرفتی به آن ندارد بلکه مجموعه ای ازاهداف و مزایا در نظر گرفته شده است، لذا با تاسیس این سازمان در ذیلش اهداف برشمرده شده است و این اهداف مجموعه ای ازفعالیت های سیاسی و معرفتی را دنبال می کند.
وی ادامه داد: قبل از آن که وارد این مسئله شویم که در کتاب به آن پرداخته شده است، بنده تلاش می کنم این نظریه را تکمیل کرده و یک نظریه دیگری که با عنوان امت واحده و اتحادیه کشورهای اسلامی در کتابچه سبز کوچکی تدوین شده است و بیش بیست جزء دارد و اسنادش مستند به آیات قرآن و احادیث پذیرفته و فرمایش امامین انقلاب است و این اجزا یک الگو و چارچوبی را عرضه می کند و آن را برای اتحادیه کشورهای اسلامی تعریف می کند که وحدت در نظام معرفتی ما چه جایگاهی دارد را عرض کنم.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری، بیان کرد: در آیات شریفه «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ» و «وَإِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّکُمْ فَاتَّقُونِ» تفریع فاعبدون یا فاتقون به قبلش که انا ربکم است، نشان می‌دهد که مفاد وحدتی که در اینجا اشاره شده است و به سوی ربوبیت یا عبودیت الهی دارد که طبیعتا این دو نهفته در ولایت الهی است؛ “الله ولی الذین آمنوا”، خداوند متعال بر همه عالم ولایت دارد و اصولا صفت ولایت برای خدای متعال است بالاصل و در رتبه های بعدی ولایت پیامبران و سپس ائمه اظهار و سپس به ولی فقیه منتقل می شود.
وی اضافه کرد: به خوبی در این کتاب اشاره شد که امت واحده اشاره به امت اسلام ندارد و آیات در صدر و ذیل اشاره به انبیای الهی داشته که مسئولیتی داشتند و پیام آوری بر توحید، معاد و بر وحدت الهی است، یعنی بت پرستی و خدایان چندگانه نباید مورد پرستش قرار گیرد.
دبیر کل مجمع تقریب مذاهب اسلامی با طرح این نکته که اول باید وحدت را استنباط کنیم و بدانیم منظور از امت واحده چیست؟، خاطرنشان کرد: مرحوم علامه طباطبایی در المیزان می فرمایند «منظور از امت واحده امت بشری است، یعنی بشریت عبادت کنندگان خدا هستند و ولایت برای خداوند است و او بر بشریت که مخلوق او هستند ولایت دارد»، این امت واحده است زیرا ولایت واحد دارد و آن خدای یگانه است.
وی اضافه کرد: طبق آیه شریفه: «کَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنْذِرِینَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِیهِ إِلَّا الَّذِینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَیِّنَاتُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ فَهَدَی اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» چه شده است که واحد شده‌اند.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری تصریح کرد: این امت واحده با فطرت خود به سوی خدا پیش می رفته است، ولی اختلافات باعث تفرق میان امت واحده شده است و برخی را به سوی بت و غیر بت حرکت داد ای بشریت، ای همه انسان هایی که مخلوق خدا و تحت ربوبیت او هستید و رزق‌تان و هستیتان از او منشا گرفته است، شما وصف حقیقی دارید که آن وحدت شما است؛ در ادامه «انا ربکم» بدین معنا است که من پروردگار شما هستم و شما به وحدت الهی و ربوبیت الهی وحدت پیدا می کنید.
وی عنوان کرد: این رتبه از وحدت یک دین می‌شناسد و یک دیانت را قبول دارد و آن دین تعهد به خدا است، با این تعبیر پیامبران نبیایی که صاحب کتاب بودند و ادیان متنوع و متکثری داشتند ولی خدا را واحد خطاب می کنند از این جهت است که این وحدت به ربوبیت الهی برمی‌گردد.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری گفت: خداوند متعال می فرماید: «وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَیْنَا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِیتَاءَ الزَّکَاةِ وَکَانُوا لَنَا عَابِدِینَ»، در این آیه اشاره به عبادتی دارد که منشا آن ربوبیت الهی است؛ لذا امامت به معنای عام کلمه و وصف تمامی انبیا می باشد که در آیه قرآن به آن اشاره شده است، معیاری که برای وحدت بخشی آن دیانتی است و خداوند به آن اشاره می کند، همه باید خدا پرست باشند و فرقی نمی کند نبی کیست؛ البته ممکن است این سوال پیش آید که آیا این وحدت اصیل است یا عرضی؟، بنده عرض می‌کنم اصیل است زیرا ولایتش اصیل است، زیرا ارتباط وحدانی با ولی امر ملکوتی ایجاد کرده است.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در ادامه به بیان رتبه دوم وحدت (ولایت معیت با رسول خدا) پرداخت و ابراز کرد: تمام ادیان آسمانی را خداوند به انبیاء سپرده است، خداوند فرموده است به امر من و به وحی من کار خیر را به مردم بیاموزید؛ منشا آن ولایت الهی و وحدت بخش است که در ادامه ربوبیت دنبالش خواهد آمد.
وی با اشاره به آیه «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَیٰ کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ الله» افزود: این آیه توصیه ای است،از محمد مصطفی(ص) به ادیان ابراهیمی، مسیحیت و یهودیت اشاره داشته و همگان را دعوت کرده است تا تحت یک پرچم قرار بگیرند این کلمه سواء در حقیقت همان کلمه توحید بوده است که می توان بدان تاکید کرد و این اولین و معتبرترین گام در وحدت است، نکته این است که اگر این وحدت شکسته شود، امت واحده چه مصیبتی را تحمل خواهد کرد!؟ زیرا این وحدت مستضعفان عالم است و خداوند متعال فرموده است شما امت واحده بودید و سپس تفرقه ایجاد کردید.
وی عنوان کرد: در مرتبه بعد وحدتی که پیش می آید، وحدت جهان اسلام است؛ برای وحدت جهان اسلام از این آیه شریفه می توان استفاده کرد،که خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ»، همیشه به دوستان می گویم روی کلمه “معه” مکث و بررسی کنید که معیت یعنی چه؟، پیغمبری که رسالتی آورده و احکام دینی عرضه کرده وکسانی با او همراه شدند، جنگیدند، خندیدند، برخواستند، مهاجرت کردند و با او تاسیس پایتخت مدینه و حکومت کردند و در طول این ۲۳سال با او بودند و توانستند نظام اسلامی را تثبیت کنند. وی افزود: بنده معتقد هستم پیامبراسلام علمی بلند کردند و همه با او همراه شدند و در ادامه همراهی با او وحدتی شکل گرفت که منجر به تثبیت اسلام در طول قرن های بعدی گردید؛ اگر این وحدت شکل نمی گرفت و اگر عده ای به دور پیامبراسلام(ص) جمع نمی‌شدند و استقامت نمی کردند، این اتفاق نمی افتاد.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری اضافه کرد: قرآن کریم می فرماید، دو ویژگی را همراهان پیامبراسلام داشتند، ابتدا “اشدا علی الکفار” بودند یعنی شدت بر کفار داشتند، این غیر شدتی است که در فارسی به کار می رود، در واقع به معنای استحکام است و به تعبیر امروزی یعنی در برابر کفار مقاوم و محکم هستند و سفت ایستاده اند و دوم”رحماء بینهم” هستند یعنی با تمام آن ویژگی ها معیت داشته اند؛ در حقیقت این رتبه دوم یعنی وحدتی که جهان اسلام ایجاد می کند بر محور ولایت پیامبراسلام است، پیامبر اکرم(ص) همه را به دورخود جمع کرد و حتی منافقین را به دور خود جمع کرد و این یک وحدت حقیقی بود که موجب پیروزی اسلام شد.
دبیر کل مجمع تقریب مذاهب اسلامی پیرامون رتبه سوم وحدت (ولایت با ائمه اطهار)، گفت: طبیعتا تا زمانی که وحی حامی وحدت و معیت بود، تفرقه حاصل نشد و اگر میشد برطرف میشد، به هر تقدیری وحی بنا نبود ادامه پیدا کند و پیامبر می‌دانست بعد از او اتفاقاتی می‌افتد، در واقع محل اختلاف ولایت ائمه اطهار و در راس آن امام علی علیه السلام بود اگر کسی محتوای متنی احادیث شیعه و سنی را مطالعه کند بدون تردید به حقانیت ولایت علی ابی طالب(ع) پی خواهد برد، از این رو حدیث ثقلین نیز وحدت بخش بوده و در کتب اهل سنت نیز آمده است.
وی بیان کرد: وحدتی که به دنبال آن هستیم از آیه شریفه «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»، استخراج شده است، لذا نیازمند الفت و وحدت هستیم، از این‌رو حضرت دستور دریافت کردند «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» ماموریتی بود که در زمان خود داشتند و تنها راه حضرت در رتبه سوم برای وحدت حقیقی بود؛ در حقیقت سه مرتبه (ولایت الهی، ولایت معیت با رسول خدا، ولایت ائمه اطهار) تولید وحدت کرده و پیشگیری از تفرقه می کند و هر کدام در رتبه خود می تواند این کار را انجام دهد.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری در ادامه قسمتی از حدیث ثقلین را قرائت و تفسیر و سپس بیان کرد: پیامبر فرمودند بعد از من کافر نشوید و بریکدیگر شمشیر نکشید زیرا وحدتی که “والذین معه” بوده است را مخدوش می‌کند.
وی اضافه کرد: در قسمتی دیگر می فرماید این وحدت کافی نیست بلکه باید وحدت ائمه اطهار دنباله آن باشد زیرا این امت بدون ولی نمی شود، لذا حدیث ثقلین را فرمودند؛ در حدیثی از بخاری است «وان اناسا من اصحابی یؤخذ بهم ذات الشمال، فاقول: اصحابی اصحابی فیقال انهم لم یزالوا مرتدین علی اعقابهم منذ فارقتهم الحدیث» اگر نامه اعمال‌شان برایشان خوانده نمی‌شود چون از معیت تو درآمدند، این روایت در منابع اهل سنت متواتر است.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری در قسمت پایانی سخنرانی خود به لایه چهارم رتبه های وحدت و تبیین روایاتی بر مبنای نظریه امام خمینی(ره) اشاره و با بیان این که ائمه اطهار علیهم السلام هیچ گاه امت را رها نمی‌کنند، خاطرنشان کرد: لایه چهارمی که بنده به مراتب وحدت اضافه کرده‌ام، مبنای نظریه امام خمینی(ره) در ولایت فقیه است، نمی‌شود ائمه اطهار در دسترس نباشند و ما را رها کنند، نبود امام دلیل برقصور امت است، اما مسئولیت حکومت را که نمی‌توان رها کرد، جمعیت کثیر مسلمانان لزوم ولایت فقیه به عنوان وحدت چهارم را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: درواقع حکومتی که تحت اشراف نائب امام زمان(ارواحنا فداه) بر روی زمین امروز جریان دارد، دو وحدت حقیقی را به ما داده است؛ اول حکومت اسلامی و نظام جمهوری اسلامی است و دوم موجب جلوگیری از درگیری نظام های قومی و نه حتی مذهبی شده است که در واقعیت ایجاد وحدت حقیقی کرده است و این از برکات ۴۵ ساله نظام جمهوری اسلامی است.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری در ادامه ضمن گرامیداشت دهه فجر انقلاب اسلامی، کتاب یاد شده را سراسر تحقیق و پژوهش و محتوایی قابل دفاع دانست و با بیان این که به وحدت و تقریب از مناظر مختلف می توان توجه نمود، عنوان کرد: درود بر امام راحل که این نظریه را در قانون جمهوری اسلامی وضع کرد و امروز تجربه تاریخی ۴۵ سال نشان داده است که در مقابله با تفرقه، نظریه امام در مقابل آن موفق بوده است.
دبیر مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ادامه داد: اگر نبود چه!؟؛ قران کریم می فرماید: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ»، اولا «علا» در زمین داشت و تفرقه ایجاد کرد و وحدتی که امت واحده ایجاد کرد را شکست و برای اینکه بتواند امت واحده را بشکند ” وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا” استضعاف ایجاد کرد و مردها را کشت و زن‌ها را نگاه می داشت تا بتواند وحدتی که خداوند متعال به بشریت داده است را از بین ببرد، لذا این مسئله در تقابل با رتبه اول وحدت است.
وی تاکید کرد: اکنون آمریکا فرعون و طاغوت زمان است و می گوید من میخواهم اسرائیل باشد و با همه توان خرج می کنم و ارزش‌های خود را تحمیل می کند و هر که در این میان با او همراه نباشد از بین می برد؛ این تعارضی که در جهان امروز مشاهده می کنیم، تعارضی است که مراد فرعون و طاغوتیان است تا بتوانند تیکه پاره کنند و بر زمین مسلط شوند؛ نکته این است چرا توانسته است متفرق کند و کودک کشی به راه اندازد؟، آنان در مقابل آسیب هایی که در نتیجه ایجاد تفرقه بر امت بشری و مستضعفان عالم ایجاد شده، سبب شکستن امت اسلامی شده‌اند و دومین تفرقه در امت پیامبراسلام را رقم زده اند، از این روعلامه طباطبایی می‌فرماید اگر کسی در امت اسلامی تفرقه ایجاد کرد، ارتباط ولایی و معرفتی تو با آنان قطع است.
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری در پایان سخنان خود، گفت: جهان اسلام نیازمند مراتبی از وحدت است، اول وحدت مستضفعان از همه ادیان مهم این است که در مقابل فرعون زمان بایستد، دوم نیازمند وحدت جهان اسلام هستیم بدین معنا که در کنارهم باشیم و برای آنکه بتوانیم ولایت رسول الله را حفظ کنیم و شبهات را از بین ببریم به گفتگو بپردازیم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی، رئیس بنیاد بین المللی امامت نیز در بخش دیگری از این نشست به پیشینه بحث تقریب اشاره و بر اهمیت مطالعه کتاب، «گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت» برای ورود به فرایند نظریات تقریبی و اشکالات و نقدهای متناظر به آن اشاره نمود و ابراز داشت:
بحث وحدت و تقریب را در دو گزاره می توان خلاصه نمود؛ نخست اینکه وحدت مقوله ای هدفمند و ناظر به غایت است که در کتاب به عنوان اصول راهبردی تبیین می گردد.
وحدت حول محور حقه ولایت اهل بیت علیهم السلام
وی با بیان این که وحدت بر محور امر ارزشی و اصولی استوار می گردد، خاطرنشان کرد: وحدت دارای مراتبی است و لایه های مختلفی اعم از وحدت انسانی، وحدت بین مذاهب و مسلمین و … را در بر می گیرد؛ همه اینها اصالت دارد؛
چرا که هر کدام محور مقدسی دارند که از جمله آنها وحدت حول محور حقه ولایت اهل بیت علیهم السلام است.
سخنران این نشست ضمن اشاره بر اصول حاکم بر کتاب «گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت» به عنوان اولین گام در پروژه تقریب و گفتمان امامت تصریح کرد:
بر محور هر کدام از وحدت ها باید فرایندها و سامانه ای طراحی گردد؛ مسئله ای که امروز در جهان اسلام با آن مواجه‌ایم خدشه‌دار شدن مزایای وحدت امت اسلامی در بین شیعه و سنی است.
رئیس بنیاد بین المللی امامت در تبیین رویکردهای مختلف تقریبی با بیان این که یک رویکرد بر رها سازی محل اختلاف تصریح دارد و برخی دیگر وحدت را بی معنا می دانند، اظهار داشت:
ما اگر اختلافی در حوزه ولایت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام داریم معنایش این نیست که وحدت های گذشته را بر هم زنیم.
وی ضمن تأکید بر اهمیت پاسخ به این سوال که آیا می توان نزاع بر مسئله ولایت و اختلاف شیعه و سنی را در واقعیت جامعه اسلامی نادیده گرفت و محور وحدت امت اسلامی درست کرد؟یادآور شد:
تجربه های تاریخی گذشته نشان داده که اگر نتوانیم زخم کهنه اختلاف بر مسئله امامت و مسائل دیگر را حل کنیم، نخواهیم توانست به وحدت پایدار اسلامی تحت عنوان امت واحده دست یابیم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با بیان این که امروز در ادبیات رسمی اهل سنت، شیعه متهم به تحریف است و نیز غلو در باب امیرالمومنین علی علیه السلام به او نسبت داده می شود، اذعان داشت:
نادیده گرفتن اختلافات زخم کهنه تفرقه را باقی می گذارد و اجازه همفکری درباره نظریه های بنیادین اسلامی را نمی دهد.
گفتگوی علمای شیعه و سنی در فضای اخلاقی
رئیس بنیاد بین المللی امامت تصریح کرد: باید بتوانیم دور میز وحدت امت اسلامی بنشینیم و درباره ریشه های اساسی اختلاف گفتگو کنیم.
باید گفتگوی علمای شیعه و سنی در فضای اخلاقی؛ آرام و مبتنی بر منطق را دنبال کنیم و حقایق و معارف اصیل را آنچنان که اهل اجتهاد و علم می گوید وارد گفتگوی بین مذاهب نماییم.
وی یادآور شد: گفتگوهای تقریبی، ، باید آراسته به زبان علم روز باشد تا بتواند حقایق معارف اهل بیت علیهم السلام را در جهان منتشر نماید.
و ذهن شیعه و سنی را از بسیاری اوهامات پاک گرداند.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی بر اهمیت توجه به کشف نوع نگرش جریان مقابل در مواجهه با مسائل تصریح و با تأکید بر این که به عنوان شیعه باید مبتنی بر تفاوت های نگاهی مباحث را ارائه نماییم، خاطرنشان کرد:
تمام مذاهب اسلامی ممکن است بر سر مصالح امت اسلامی حقیقتا با هم وفاق کنند؛ ولی تا زمانی که اهل سنت شیعه را اهل بدعت می داند حاضر به پذیرش مسائل کلان اسلامی نخواهد بود.
وی با تأکید بر این که گفتگوی شیعه و سنی بر مسئله امامت چیز بدیعی نیست، تاریخچه طرح وحدت آفرین واتیکان را مورد توجه قرار داد و ابراز داشت: باید به تجربیات و دستاوردهای ادیان در باز کردن باب گفتگو توجه نماییم؛ تا با هم گفتگو نکنیم و طرف مقابل را نشناسیم نمی‌توانیم راه حل های عملیاتی پویایی را برای رسیدن به امت واحده اسلامی ارائه دهیم.
سخنران این نشست با بیان این که طرح کتاب «گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت» باب تازه ای را پیش روی همکارهای بنیاد بین المللی امامت و مجمع جهانی تقریب ایجاد می نماید، اظهار داشت:
سهم ما در حوزه جهان اسلام باید ناظر به تقریر درست مطالب امامت باشد و، هر چیزی را به عنوان گفتمان امامت منعکس نکنیم؛ باید تقریر درستی از مواضع تشیع در مسئله امامت بازنشر گردد.
تقریر درست مطالب امامت
وی بر اصل توجه به ظرفیت های زبانی برای ارائه به مخاطبان متنوع جهانی تأکید نمود و یادآورشد: باید بتوانیم امامت را مبتنی بر زبان های متنوع و برای اقشار مختلف بازگو نماییم و بر صبوری در این مسیر توجه داشته باشیم؛
چرا که مسئله تقریب بر سر امامت رویدادی فرایندی و قدم به قدم برای التیام شکاف بیش از هزار ساله امت اسلامی است که بعد از رحلت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله شکل گرفته.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی ورود گفتمان اهل بیت علیهم السلام به حوزه های آکادمیک جهانی را نخستین اثر شکل گیری تقریب اسلامی دانست و اظهار داشت:
ما چون خود از شیعه سخن نگفته‌ایم، دشمنان و رقبا به زبان اتهام در آکادمی های غربی در ظاهری علمی شیعه را معرفی کرده‌اند؛ پنهان کاری و تقیه درونی سبب شده تا بهترین آثار شیعه پژوهی توسط مستشرقان غربی نگاشته شود!.
ثبت دیدگاه