نقش امام صادق علیه السلام در هویت بخشی به جامعه شیعه

چکیده مقاله«نقش امام صادق علیه السلام در هویت بخشی به جامعه شیعه»

جامعه زمانه امام صادق(ع)، به لحاظ گروه ها و فرقه های عقیدتی متنوع بود و هر گروه تلاش داشت هویت فکری_اجتماعی خود را در جامعه حفظ و در نتیجه مرزهای فکری خود را با دیگر گروه ها تعیین کند.

در این میان، امام صادق(ع) به عنوان امام شیعه، تلاش کرد تا با هویت بخشی اجتماعی به شیعیان، استمرار و پویایی جامعه شیعه را آن زمان و زمان های بعد تضمین کند. مهندسی نظام شناختی و رفتاری و ارائه آن به شیعیان توسط آن امام(ع)، سبب افزایش تشابه درون گروهی شیعه و تمایز آنان از دیگر گروه ها بود.

تمایزی که نه جدا انگاری شیعه از پیکره جامعه اسلامی یا نوعی انزواطلبی اجتماعی تفسیر می شد و نه چونان واگرا و چالش زا خوانده می شد، که وحدت اجتماعی را درنوردد. حضرت با ارائه راه میانه هم شیعه را گروهی ممتاز در جامعه نشان داد و هم مناسبات شیعیان را با دیگران تنظیم کرد، تنظیمی که توان ایجاد رغبتِ گروهای مخالف به تفکر اهل بیت(ع) را نیز به همراه داشت.

این تحقیق با رویکرد تاریخی در سیره اهل بیت(ع) و با بهره وری از شیوه توصیف و تحلیل این مسأله را بررسی کرده و دریافته است، که امام(ع) با مقاوم سازی نظام معرفتی- رفتاری شیعیان، هویت اجتماعی پویا، فعال و تأثیرگذاری را برای شیعیان طراحی کرده است. هویتی که در مقابله با هویت های اجتماعی موجود منفعل نبود و بقای شیعه را در جامعه به همراه داشت.

مقدمه

از وقتی انسان آغاز به شناخت خود کرد مسئله هویت برایش مطرح شد؛ زیرا نیاز به خودآگاهی و شناساندن خود به دیگران همواره با اوست. واژه هویت بر تشابه و تمایز تأکید دارد و باورها، ارزشها، هنجارها، طرز تلقی ها ،نمادها آگاهی های مختص به یک خود فردی یا اجتماعی و احساس تعلق به آن خود را شامل می‌شود.

هویت مجموعه ای از اعتقادات ارزشها و رفتارهاست که اعضای جامعه را به هم نزدیک و در یک ظرف زمانی و مکانی معین از گروههای دیگر متمایز می‌کند.

در دین اسلام بر خودآگاهی و هویت یابی تأکید شده و خویشتن شناسی یکی از راههای خداشناسی معرفی شده است.

پس از رحلت پیامبر مسائلی مانند اختلاف درباره جانشینی مسلمانان را به دو شاخه عمده تقسیم کرد و در ادامه همزمان با نیازهای اجتماعی و گشوده شدن فضای باز فرهنگی، آرا و افکار متفاوتی عرضه شد که افزون بر اختلاف سیاسی اختلاف فکری را در عرصه های مختلف سبب شد. وجود چنین فضایی سبب ظهور مذاهب و نحله های فکری گوناگونی شد که هر یک در جامعه برای تبیین آرا و عقاید خود و جذب دیگران تلاش می‌کرد.

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید

آفتاب ری حضرت عبدالعظیم حسنی(علیه السلام) از منظرامامان معصوم(علیه السلام)

کربلا رویارویی دو بازنمایی از هویت انسانی است.