امامت و وحدت
وحدت و تقریب امت اسلامی رویایی شیرین و آرزویی دیرین است که سالهاست دلسوزان شریعت و کنشگران فرهنگ و سیاست تعبیر آن را در مجامع علمی و مراکز فرهنگی و سیاسی جستجو می‌کنند.
گاهی تئوری‌ها و رویکردهایی برای هموار ساختن راه پیشنهاد می‌کنند و گاهی نیز برخی از گوشه و کنار نیشی می‌زنند و تنها ناکامی‌ها و ناکارآمدی‌ها را به رخ می‌کشند، بی‌آنکه چاره و الگویی مجرب پیشکش کنند.
بی‌گمان ساده‌انگاری مسئله، تئوری‌‌پردازی‌های مجمل، رویکردهای مبهم و فقدان گفتمان مناسب برای گفت‌وگو با بسیاری از مخاطبان، از جمله عوامل کم‌توفیقی پروژه‌های تقریبی و دور دست ماندن آرزوی وحدت امت اسلامی است.
نگاه ساده‌انگارانه به وحدت، و ارائه صحنه‌ای بسیط از آن، سبب شده است که برخی دیدگاه‌ها با مبانی کلامی در تضاد افتد و برخی رویکردها از اساس دور از وادی باشد و در نتیجه مخالفان و منتقدانی رو در روی وحدت قرار گیرند و فرصت وحدت به رفت‌و‌آمدهای مجامله‌آمیز تقلیل یابد.
سالهاست که میلاد پربرکت پیامبر رحمت به همت بزرگان و مشفقان به فرصتی مغتنم برای همدلی مذاهب اسلامی تبدیل شده است، فرصتی برای تقویت همبستگی و همزیستی و البته هم‌فکری و هم‌اندیشی.
پس آیا سزوار نیست سفارش‌های نبوی و راهکارهای قرآنی برای حل این مشکل دست کم سهمی از میدان‌های تقریبی را به خود اختصاص دهد؟
در حالی که حضرت خاتم درباره اصل وقوع تفرقه و نیز حقیقت وحدت و راهکارهای خروج از افتراق امت بارها هشدار داده است و الگوی وحیانی خویش را برای حل آن به یادگار گذاشته است.
امت اسلامی بالاتفاق می‌دانند که شریعت نبوی شریعتی کامل و ماندگار برای بشریت است، و رسول اکرم با آگاهی از حوادث پس از خود، هیچ امری از نیازهای بشر را فروگذار نکرده است.
ایشان با آگاهی از گسل‌های افتراق، و حوادث و بحران‌های تیره و تار روزگار، بارها و بارها چاره قطعیِ خروج از بحرانِ تفرقه را اعلام کردند.
ولی شوربختانه توصیه‌های ماندگار پیامبر رحمت چندان در مجامع تقریبی و نشست‌های وحدتی مورد گفت‌وگو قرار نگرفت، و انجمن‌ها علمی تنها به بیان اهمیت اتحاد و زشتی افتراق در لسانِ قرآن و سنت بسنده کردند، دریغ از پیگیری راه و ارائه الگوی اصلاح…
هرچند پاره‌ای از عالمان دلسوز در حرکتی خودجوش و انفرادی الگوی نبوی را دنبال نمودند که البته دست‌آوردهای قابل ستایشی داشتند، اما این حرکت‌های فردی نیز هیچگاه به صورت یک روش موفق الگوسازی و کارشناسی نشد، و با تکمیل نواقص و پاکسازی معایب در دستور کار قرار نگرفت و نظامی برای آن طراحی نشد.
گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت
تا اینکه در سالهای اخیر به همت بنیاد بین المللی امامت، پروژه «امامت و وحدت» در دستور کار قرار گرفت، و پس از برگزاری نشست‌ها و جلسات موفق، و استقبال عالمان و کنشگران فرهنگی و مشفقان امت اسلامی، نخستین گام پژوهشی برای تبیین الگوی نبوی، در قالب اثری با عنوان «گفتمان امامت الگویی معرفتی در تقریب و وحدت» با مقدمه اندیشمند محترم استاد حجة الاسلام و المسلمين دکتر محمد تقی سبحانی و با حضور ارزشمند دبیر کل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی حجة الاسلام والمسلمين دکتر حمید شهریاری رونمایی شد.
این اثر که حاصل دغدغه‌های سالهای دور بود با تکیه بر زمینه‌های یاد شده به قلم این بنده در پنج گفتار تنظیم شد.
نخست با گذری به آسیب‌های پروژه‌های تقریبی و بررسی اندیشه‌های مهم موجود در وحدت و تقریب، به ترمیم کاستی‌ها و شناسایی عوامل شکست در پروژه‌ها و رویکردها پرداخته، و سپس مبانی و مستندات خویش را در نظریه‌ای بدیل و مجرب عرضه کرده است.
در پایان نیز راهبردها و راهکارهای اجرایی این تئوری را برای بهبود وضعیت تقریب و وحدت مسلمانان عرضه نموده است.
این اثر تمام پیچیدگی‌ها و متغیرهای عرصه وحدت و تقریب را سنجیده و با نگاهی جامع در اطراف و اهدافِ تقریب و وحدت، ابعاد گوناگون آن را در سیاست و فرهنگ و معرفت مشخص نموده است، و کوشیده است تا با ایجاد گفتمانی در محل اختلاف، همراه با روشنگری و کشف حقایق، سوء تفاهم‌های مذهبی را برطرف کند، و با فراخوانیِ شیعه و سنی به مشترکات معرفتی، اختلافات را در ریشه بخشکاند.
این الگو نه تنها با مبانی کلامی و رویکردهای گوناگون تقریبی تضادی ندارد بلکه پشتیبانی محکم برای دو سوی وحدت و حراست از اندیشه‌های کلامی است و در عرصه اجتماعی و سیاسی نیز کارایی خواهد داشت.
امید است پژوهشگران و متولیان امر فرهنگ و مذهب با نگاهی منصفانه به این اثر، راه وحدت و تقریب را بازسازی کنند و انجمن‌ها و محافل تقریبی را از خمودگی رها سازند و آرزوی وحدت را در حد مقبول تحقق بخشند و تعبیرِ خوشی از این رویای شیرین بیابند.
ثبت دیدگاه