چکیده مقاله جایگاه عقل در روش‌شناسی کلامی علامه مجلسی:
علامه مجلسی( ره) علاوه بر محدث بودن، از متکلمان عقلگرای شیعه در دورۀ صفویه نیز به حساب می‌آید.
او برای استنباط آموزه‌های کلامی از هر دو روش «عقلی» و «نقلی» استفاده می‌کند.
مقالۀ حاضر می‌کوشد جایگاه عقل و روش عقلیِ علامه مجلسی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
به بیان دیگر، بررسی روش عقلیِ علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفِ اصلی این نوشتار است.
او علاوه بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع معتبر در تحصیل معارف دینی نیز می‌پذیرد.
علامه بسیاری از قواعد کلامی مانند: حُسن و قبح عقلی، قاعدۀ وجوب اصلح و قاعدۀ لطف را قبول دارد و بدان ها استدلال می کند؛
اما در عین حال، در مواضعی از آثارش، محدودیت هایی را برای عقل قائل شده است.
بر اساس یافتۀ این پژوهش، مجلسی را باید متکلمی عقلگرا دانست.
طرح مسئله
علامه مجلسی از متکلمان بزرگ امامی در آثارش به روش‌های گوناگون به اثبات، تبیین و دفاع از آموزه‌های کلامی شیعه پرداخته است.
آخرین اثر وی حق اليقين به طور مستقل به مباحث کلامی اختصاص یافته است.
همچنین در جای جای دیگر آثارش از جمله موسوعه بحار الأنوار، مرآة العقول، شرح اربعین، رساله اعتقادات …. به مناسبت آرای کلامی‌اش را ارائه و داده و احیاناً با روش‌های گوناگون به نقد دیدگاه‌های دیگر پرداخته است.
متکلمان را در دسته بندی کلی به متکلمان عقل گرا و متکلمان نقل گرا تقسیم می‌کنند.
جایگاه عقل در کشف معارف دینی از مسائل کلیدی در تاریخ تفکر دینی بوده است و همواره مباحثی را در اندیشمندان دینی برانگیخته است.
هر چند علامه بیشتر به عنوان متکلم نقل گرا شناخته می‌شود ولی وی از روش‌های عقلی نیز در بسیاری از مباحث کلامی استفاده کرده است.
مسئله این تحقیق این است که جایگاه عقل در منظومه فکری علامه مجلسی کجاست؟
اساساً كستره حجيت و اعتبار عقل در اندیشه او تا چه حد است؟
چه محدودیت‌هایی عقل را در عرصه معارف دینی احاطه کرده است؟
موضع علامه در قبال قاعدة حسن و قبح عقلی و قواعد متفرع بر آن چیست؟
دیدگاه او در معارضه و تعامل عقل و نقل کدام است؟
به طور خلاصه، روش عقلی علامه مجلسی در مواجهه با مباحث کلامی چیست؟
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
بررسی عوامل و آثار نگاه کلامی علامه مجلسی به برخی از فرق و ادیان با تأکید بر «بحارالانوار»
ثبت دیدگاه