بسم الله الرحمن الرحیم
یادداشتی از آیت الله صافی گلپایگانی پیرامون حضرت زهرا سلام الله علیها
در مقام بیان عظمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و بركات وجودی آن بزرگواران چه می‌توان گفت و از كجا باید شروع كرد؟
فاطمه علیهاالسلام از اهل بیتی است كه خداوند متعال، عالم را به واسطه وجود ایشان خلق فرموده است، آنجا كه رسول خدا صلوات الله علیه وآله فرمود: «لَوْ لَا نَحْنُ مَا خَلَقَ اللهُ آدَمَ وَ لَا حَوَّاءَ وَ لَا الْجَنَّةَ وَ لَا النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ لَا الْأَرْض»(۱) و یا حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در آن مرقومه‌ای كه به معاویه مرقوم نمودند می‌فرماید: «فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا»(۲) این عبارت، از نظر معنا خیلی مهم است.
بعضی می‌خواهند بگویند كه معنای این روایت این است كه مردم تربیت‌شده یا پرورش‌یافته مكتب ما هستند، ولی هیچ مانعی ندارد كه به این معنا باشد كه هدف غایی از خلقت، وجود محمد و آل محمد علیهم السلام است و یا آن حدیث قدسی كه خداوند می‌فرماید: «خَلَقْتُكَ لِأجْلِی»(۳) و در حدیثی دیگر می‌فرماید: «لَوْلَاكَ مَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاكَ»(۴). اصلاً انسان نمی‌تواند بفهمد كه خداوند متعال كه می‌فرماید: تو را برای خودم خلق كردم و همه افلاك را برای تو خلق كردم چه معنایی دارد؟
آنچه از همه این سخنان معلوم می‌شود این است كه ارتباط آنها با خداوند متعال بسیار بالاست، چرا كه خداوند متعال، بالا و والاست، البته خود پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله اظهار عجز می‌كند و اظهار می‌دارد: «مَا عَرَفْنَاكَ حَقَ مَعْرِفَتِكَ»(۵)
باید دانست كه ما هر چه داریم از اهل بیت علیهم السلام داریم. غیر از آنها هر كس هر چه می‌گوید، وقتی انسان آنها را ملاحظه می‌كند می‌بیند به جایی متصل نیست و نمی‌شود به آن اعتماد كرد.
همه چیز در مكتب اهل بیت علیهم السلام است كه پیامبر فرمود: «إنّی تاركٌ فیكُمُ الثّقلین كتاب الله وَ عِتْرَتی» یعنی همه چیز را از اهل بیت بگیرید و از غیر اینها نگیرید.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: نه از اینها جلو بیفتید و نه عقب، كه اگر جلو بروید گمراه می‌شوید و اگر عقب بیفتید هلاك می‌گردید و نیز می‌فرماید: «لاتُعَلِّمُوهُم» چیزی یادشان ندهید، «فإنَّهُم أعْلَمُ مِنْكُم» از تمام مردم، اینها عالم‌تر هستند.
حال در میان اهل بیت علیهم السلام، حضرت زهرا سلام الله علیها یك محوریت خاصی دارند؛ ملاحظه كنید وقتی اهل بیت علیهم السلام معرّفی می‌شوند ایشان در صدر هستند؛ «هُمْ فَاطِمَةُ وَ أبُوهَا وَ بَعْلُهَا وَ بَنُوهَا»(۶)
آن حضرت در بین اهل بیت علیهم السلام، مقام و عظمت خاصی دارند كه همه ائمه علیهم السلام به وجود ایشان افتخار می‌كنند. در واقع، آن وجود مقدس برای همه اهل بیت علیهم السلام حجت است، یعنی برای حقانیت خودشان و برای بطلان غاصبین و ستمگران به وجود آن بزرگوار احتجاج می‌كنند. همه اهل بیت علیهم السلام حجتند، ولی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از این جهات، حجیتش از همه بیشتر است.
فاطمه زهرا سلام الله علیها سیدة نساء العالمین، بضعة الرسول و قرینة ولی الله، بانویی كه در مباهله به حكم قرآن مجید، اختصاصِ شركت داشت، و از اهل بیت علیهم السلام هم، یگانه بانویی بود كه به مقام عصمت و طهارت چون پدر و همسر و فرزندانش آراسته بود، و در آن اجتماع كه حتی امّ سلمه هم اجازه حضور نیافت و از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله جواب «إنّكِ على الخیر» شنید، فقط یگانه بانویی كه حضور داشت آن حضرت بود.
او در غیر مقام نبوت، در اخلاق و علم و كمالات نسبت به پدر نسخه‌ای مطابق اصل بود و مثل سائر ائمه علیهم السلام سیره و رفتار و گفتارش، دین و شرع و دلیل احكام الهی است.
او امامت به معنای علم و هدایت را حائز بود، و به عنوان یك بانوی اول اسلام در عفاف و عصمت و كرامت و ستر، وجودش الگو و اسوه است. اشتغال به كارهای بیرون از منزل و همكاری با مردان نامحرم دون شأن هر زن ذی شأن و ملتزم به ستر و عفاف است تا چه رسد به بانویی كه شأنش «إنّ اللهَ تَعَالى یغْضِبُ لِغَضَبِ فَاطِمة وَ یرْضى لِرِضَاهَا» باشد. اصلاً حضور در جاهایی كه مختص به مردان است برای بانویی مانند او تنازل از مقام اجل و امنع و اقدس اوست.
* معجزه بزرگ حضرت
یكی از معجزات حضرت زهرا سلام الله علیها، خطبه بالبدیهة آن حضرت بود. آن بزرگوار در آن جوّ اختناق و كودتای بزرگی كه شده بود، با آن مصیبت جانكاه و عظمای ارتحال حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم و بعد مصایب دیگر، این خطبه را كه در اوج فصاحت و بلاغت است انشاء كرد كه امیرالمؤمنین علیه الصلوة و السلام هر چند امام البلغاء و امیر الفصحاء است و می‌فرمود: «إِنَّا لَأُمَرَاءُ الْكَلَامِ وَ فِینَا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ وَ عَلَینَا تَهَدَّلَتْ غُصُونُه»(۷) ولی جوّ اجازه نمی‌داد كه چنان سخنرانی جامع و گویا و كوبنده و ماندگاری ایراد نماید.
عظمت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها باعث شد كه در آن اجتماع تاریخی و محاكمه بزرگ نتوانستند مانع خطبه‌خواندن ایشان شوند، و چنان بود كه شخص حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله حضور یافته‌اند و بسیاری از مردم حاضر وقتی آن حقایق بیان می‌شد گریه می‌كردند.
به هر حال، این خطبه متضمن مطالب بسیار بالا است و از معجزات اهل بیت علیهم الصلوة و السلام است و لذا در مثل كتاب بلاغات النساء كه در قرن دوم هجری نوشته شده است این خطبه را نقل می‌كند.
البته فضایل آن حضرت بسیار زیاد است؛ همین حدیث مشهور نبوی كه «إِنَّ اللهَ تَعَالَى یغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ یرْضَى لِرِضَاهَا»(۸) در عین اختصار، معنای والا و مهمی دارد. حقائق و مطالب مهم ولایی تا حضرت مهدی علیه‌السلام از این روایت استفاده می‌شود، یا این حدیث كه پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله هنگامی كه می‌خواهند حضرت فاطمه را دلداری و تسكین خاطر بدهند می‌‌فرمایند: «أبشری یا فَاطِمة إنّ المَهْدِی منك»(۹) ای فاطمه! بشارت بر تو باد كه مهدی از توست؛ این بسیار مهم است كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله شخص اول عالم امكان، برای آرامش روان و آماده‌ساختن دختر عزیز و یگانه خود برای تحمل مصایب و مسائلی كه پیش می‌آید این‌گونه دلداری می‌دهند كه مهدی از توست، یعنی همه از تو و برای توست و سیر جهان به سوی تو، و پیروزی حق بر باطل و نور بر ظلمت برای تو است. به هر حال سخن در عظمت حضرت زهرا سلام الله علیها بسیار زیاد است.
* لزوم گرامی‌داشت ایام فاطمیه
گرامی‌داشت فاطمیه و مواضع فاطمه، سیره فاطمه، زهد فاطمه، عبادت فاطمه، علم و حكمت فاطمه باید همیشه جزء برنامه‌ها باشد و در سخنرانی‌ها، تألیفات و در هر فرصت مناسب باید آن را بازگو كرد.
باید مصایبی كه بر آن حضرت وارد شده است و آن‌قدر فاش و آشكار است كه حتی در مثل كتاب النهایة ابن اثیر – با این‌كه سنّی است و كتابش لغت است- به مناسبت از اشاره به این مصائب پس از رحلت رسول الله صلی الله علیه و آله نتوانسته خودداری كند و آنها را برای همه بازگو می‌كند.
ابن اثیر در النهایة، لغت (هنبث) این دو شعر را از حضرت زهرا علیها السلام استشهاد می‌‌آورد كه اجمالی از آن مصایب و هتك حرمت‌ها به آن بانوی یگانه اسلام است كه هر كس و هر شخص آگاهی، همه چیز را از آن می‌فهمد و شدّت ناراحتی زهرا سلام الله علیها و رنج و غم او و اعتراض او را به آنچه واقع شد نشان می‌دهد. آنجا كه خطاب به پدر بزرگوارش می‌فرماید:
قَدْ كـانَ بَعْدَك أنباء وَ هَنْبَثة
لَو كُنتَ شاهدَها لم یكثر الخُطَب
إنّا فَقَدْناك فَقْد الأرضِ وابلَها
فَاختل قومُك فاشْهدهم وَ لاتَغب
سپس می‌گوید: «الهَنْبَثَة واحدة الهنابث، و هِی الأمُور الشّداد المختلفة و اشار إلى عتبها على أبی‌بكر: إنها خرجت فی لمة من نسائها تتوطأ ذیلها إلى أبی‌بكر فعاتبته»
باید تاریخ را برای مردم بیان نمود، كلمات حضرت زهرا علیها السلام مخصوصاً آن خطبه عظیمه و بلیغه را كه از معجزات ایشان است به گوش جهانیان رساند.
باید در این فاطمیه‌ها، شخصیت ملكوتی آن حضرت تجلیل و تعظیم شود و همه مردم در این ایام، ارادت و مودت خود را به یگانه بانوی اسلام دخت گرامی پیامبر رحمت حضرت فاطمه زهرا علیها السلام اثبات نمایند. امروز ما به تأسی به آن حضرت احتیاج داریم.
جامعه ما به پیروی از روش همسرداری و تربیت فرزند – كه آن حضرت بهترین طریقه و روش را داشتند- احتیاج دارد.
امروز كلمات آن حضرت باید سرمشق زندگی همه بانوان و بلكه مردان باشد. آن حضرت، مقام واقعی و كرامت حقیقی زن را به دنیا ابلاغ نمود و فرمود: بهترین زن آن است كه نه او مرد نامحرمی را ببیند و نه مرد نامحرمی او را ببیند. این است كه حضرت زهرا علیها السلام را تا امروز و تا قیامت، در دل‌های مردم آگاه و خداپرست و حق‌جو زنده نگه داشته است.
فاطمیه یك تاریخ است، فاطمیه یعنی فریاد بر سر ظالمان، فاطمیه یعنی جهاد برای پیروزی حق بر باطل
و بالاخره فاطمیه یعنی روز حكومت جهانی و الهی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.
آری! فاطمیه عاشوراست، فاطمیه شب قدر است، فاطمیه غدیر و نیمه شعبان است و فاطمیه یعنی روز پیروزی نور بر ظلمت.
در پرتو بیان فضائل آن حضرت، همه ابعاد دین و ولایت ائمه طاهرین، و دعوت اسلام و قرآن و مكتب اهل بیت علیهم السلام و در كل، رسالت رسول اكرم صلی الله علیه و آله را باید تبلیغ نمود.
باید با بدعت‌ها، با بیگانه‌گرایی‌ها، با نابسامانی‌ها، با گناه، با شیوع مناهی و ملاهی، با فساد، با جهل و ضلالت مبارزه نمود.
مكتب اهل بیت علیهم السلام، مكتب معرفت، مكتب علم و بیداری، مكتب آگاهی و عدالت و برابری و رشد عقلی و اندیشه‌های نورانی است كه همه باید آن را در این فرصت‌ها بازگو كنیم و همه باید قدردان مجالس نورانی فاطمی باشیم و از بركات آن كمال استفاده را نموده و مهمترین وظیفه خود را دعا با تضرّع و انابه به درگاه خداوند متعال برای تعجیل در فرج موفور السرور فرزند عزیز فاطمه، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه قرار دهیم؛ اللّهم عجل فرجه الشریف و اجعلنا من أعوانه و أنصاره و المستشهدین بین یدیه.»
پی‌نوشت‌ها:
- عیون اخبار الرضا علیه السلام؛ ج۱، ب۲۶، ح۲۲٫
- نهج البلاغة، نامه۲۸٫
- الجواهر الس نیة؛ شیخ حر عاملی، ص۷۱۰٫
- بحار الانوار؛ ج۱۵، ب۱، ح۴۸٫
- همان؛ ج۶۸، ب۶۱، ح۱٫
- عوالم العلوم، ص۹۳۳٫
- نهج البلاغة، خ۲۳۳
ثبت دیدگاه