سومین مجمع عمومی انجمن علمی امامت حوزه برگزار شد
در فضایی معنوی و هم‌زمان با میلاد باسعادت امام حسن عسکری(علیه السلام)، سومین مجمع عمومی انجمن علمی امامت حوزه شامگاه چهارشنبه ۹ مهرماه ۱۴۰۴ در مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) شهر قم برگزار شد.
این مجمع که با حضور گسترده اعضای پیوسته و وابسته انجمن، اساتید حوزه و پژوهشگران برگزار گردید، علاوه بر انتخابات هیئت مدیره جدید، صحنه‌ای برای ارائه گزارش دوساله، بررسی چالش‌ها و ترسیم چشم‌انداز آینده بود.
گزارش عملکرد دوساله انجمن
در بخش نخست جلسه، دبیر انجمن گزارشی مفصل از فعالیت‌های دو سال گذشته ارائه کرد. بر اساس این گزارش:
- تعداد اعضا: تاکنون ۳۰۷ نفر به عضویت انجمن درآمده‌اند که ۲۶۴ نفر از آنان عضو پیوسته رسمی‌اند. این آمار، انجمن علمی امامت را به پرجمعیت‌ترین انجمن حوزه‌های علمیه بدل کرده است.
- انتشارات علمی:
- چاپ بیش از ۳۰ مقاله علمی پژوهشی از اعضا در مجلات معتبر کشور.
- آغاز انتشار دوره ده‌جلدی “تفسیر تطبیقی“ اثر دکتر نجارزادگان به‌عنوان یکی از آثار شاخص امامت‌پژوهی.
- انتشار مشترک مجله “امامت در پرتو قرآن و سنت” با بنیاد بین‌المللی امامت (دو شماره منتشر شده و شماره سوم در دست آماده‌سازی).
- نشست‌ها و کرسی‌های علمی:
- برگزاری نشست‌های آزاداندیشی و مناظره در موضوعات چالش‌برانگیز مانند ولایت تکوینی امام، نقد امام‌شناسی دکتر امیر معزی، و امامت در نگاه مستشرقان.
- اجرای کرسی‌های نقد کتاب و معرفی تازه‌های نشر در زمینه امامت.
- آموزش و کارگاه‌ها:
- برگزاری بیش از ۱۲ دوره مهارتی و مدرسه فصلی در حوزه‌های مهدویت، کلام و پاسخ به شبهات.
- بخشی از این دوره‌ها به‌صورت مجازی و با استقبال چشمگیر طلاب جوان برگزار شده است.
- رسانه و ارتباطات:
- راه‌اندازی سایت رسمی انجمن (الامامه.com) برای اطلاع‌رسانی و انتشار آثار.
- پوشش رسانه‌ای گسترده‌تر نسبت به دوره‌های پیشین، اما همچنان نیازمند تقویت.
گزارش مالی: دستاوردها و محدودیت‌ها
در بخش مالی، دبیر انجمن اعلام کرد که مجموع درآمد دو سال گذشته ۴۴۲ میلیون تومان بوده است:
- ۲۹۰ میلیون تومان از بنیاد بین‌المللی امامت،
- حدود ۱۰۰ میلیون تومان از دفتر تبلیغات اسلامی،
- مابقی از دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه و مشارکت مؤسسات.
با وجود این منابع، هزینه‌ها بسیار سنگین بوده و تنها ۴ میلیون تومان موجودی در حساب باقی مانده است. دبیر انجمن تأکید کرد که کمبود بودجه، بزرگ‌ترین مانع در اجرای طرح‌های علمی و استانی است.
بیانات آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی
یکی از بخش‌های شاخص این مجمع، سخنان حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی بود. ایشان در بیانات خود، ضمن تبریک میلاد امام حسن عسکری(ع)، به اهمیت بنیادین امامت در اعتقادات اسلامی پرداخت.
امامت؛ رکن اعتقادی اسلام
«اگر اعتقاد انسان در باب امامت کامل نباشد، اعتقاد او در باب توحید و رسالت نیز ناقص خواهد بود. بر اساس قرآن، امامت و ولایت تکمیل‌کننده توحید و نبوت است.»
ضعف آشنایی حوزه با مباحث امامت
آیت‌الله فاضل با انتقاد از وضعیت آموزشی حوزه گفت:
امروز بسیاری از طلاب حتی با آیات قرآنی مربوط به امامت یا مباحث کتاب الحجه کافی آشنا نیستند. برنامه‌های درسی به‌گونه‌ای طراحی شده که بدنه حوزه ارتباط وثیق با مسئله امامت ندارد.
ضرورت بازخوانی دیدگاه فقها
آیت‌الله فاضل پیشنهاد دادند که مجموعه‌ای جامع از دیدگاه‌های فقها درباره امامت گردآوری شود. به‌عنوان نمونه، به دیدگاه‌های صاحب جواهر درباره عصمت پیامبر و ائمه اشاره کرد:
صاحب جواهر تصریح می‌کند که روایات ناظر به سهوالنبی با اصل عصمت سازگار نیست و باید کنار گذاشته شود. این نشان می‌دهد که عقل فقهی ما همواره پاسدار جایگاه اهل بیت بوده است.
معیار قرآن در اعتبار روایات
ائمه فرموده‌اند روایات ما را به قرآن عرضه کنید. اگر موافق بود اخذ کنید و اگر نبود کنار بگذارید. اما در عمل، رجال و سند روایت گاهی بر قرآن مقدم دانسته می‌شود که خطایی جدی است.
امامت و حکومت اسلامی
وی با اشاره به برخی روایات ناظر بر ممنوعیت قیام در زمان غیبت اظهار داشت:
اگر این روایات مطلق فهمیده شود، با آیات جهاد و امر به معروف تعارض پیدا می‌کند. قرآن تشکیل حکومت را امری روشن می‌داند و دین بدون حکومت ناقص خواهد بود.
انتخابات هیئت مدیره جدید
در بخش پایانی مجمع، انتخابات هیئت مدیره برگزار شد. اعضای پیوسته با مشارکت فعال در رأی‌گیری، ترکیب جدیدی از مدیران انجمن را برگزیدند تا مسیر فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی در دوره پیش‌رو را هدایت کنند.
چالش‌ها و راهکارها
در جمع‌بندی مباحث نشست، چند چالش اساسی مطرح شد:
مشارکت اندک برخی اعضا: بسیاری از اعضا پس از ثبت‌نام فعالیت جدی ندارند. پیشنهاد شد حداقل یک حضور سالانه در نشست یا ارائه مقاله برای اعضا الزامی شود.
کمبود منابع مالی: هزینه اعزام اساتید و برگزاری نشست‌های ملی بالاست و منابع کنونی پاسخگو نیست.
ضرورت همکاری نهادی: انجمن باید تعامل گسترده‌تری با سایر مؤسسات علمی برقرار کند.
لزوم تقویت رسانه‌ای: فعالیت‌های انجمن هنوز به اندازه کافی در رسانه‌های داخلی و خارجی بازتاب ندارد.
چشم‌انداز آینده انجمن
هیئت مدیره جدید نقشه راه خود را در چند محور اعلام کرد:
- انتشار مجله علمی ـ پژوهشی مستقل در حوزه امامت با رویکرد بین‌المللی.
- گسترش مدارس فصلی در استان‌های مختلف کشور.
- برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی در موضوع امامت و مهدویت.
- تقویت آموزش‌های مجازی برای دسترسی پژوهشگران در سراسر کشور.
- ایجاد شعب استانی برای افزایش مشارکت اعضای شهرستانی.
تحلیل: جایگاه انجمن علمی امامت در حوزه
فعالیت‌های انجمن نشان می‌دهد که این نهاد توانسته است گفتمان امامت‌پژوهی را از یک موضوع صرفاً کلامی به یک رشته تخصصی و میان‌رشته‌ای ارتقا دهد. با این حال، برای تثبیت جایگاه خود در سطح ملی و جهانی، نیازمند:
- توسعه همکاری‌های بین‌المللی،
- تقویت بسترهای مالی پایدار،
- و استفاده گسترده‌تر از ظرفیت‌های فضای مجازی است.
سومین مجمع عمومی انجمن علمی امامت حوزه، علاوه بر انتخاب هیئت مدیره جدید، محفل اندیشه و پژوهش درباره یکی از بنیادی‌ترین مباحث اعتقادی یعنی امامت بود. سخنان آیت‌الله فاضل لنکرانی، گزارش عملکرد دوساله، و طرح چشم‌اندازهای آینده نشان داد که این انجمن می‌تواند به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی در حوزه‌های علمیه و حتی جهان اسلام تبدیل شود؛ مشروط بر آنکه مشارکت اعضا و حمایت نهادی و مالی بیش از پیش تقویت گردد.
ثبت دیدگاه