چرا قبر امام حسین علیه السلام شش گوشه دارد؟

پرسش :

چرا قبر امام حسین علیه السلام شش گوشه دارد؟

پاسخ :

در میان اقوال مورخان دربارة چگونگی دفن حضرت سید الشهداء علیه السلام و یاران باوفای آن حضرت اندک تفاوتی، دیده می‌شود؛ جهت روشن شدن موضوع به تشریح بعضی از آنها می‌پردازیم:

الف. مرحوم مفید پس از ذکر اسامی هفده نفر از شهیدان بنی‌هاشم که همگی از برادران و برادرزادگان و عموزادگان امام حسین علیه السلام بودند، می‌فرماید: آنان پایین پای آن حضرت در یک قبر (گودی بزرگ) دفن شدند و هیچ اثری از قبر آنان نیست و فقط زائران با اشاره به زمین در طرف پای امام علیه السلام آنان را زیارت می‌کنند و علی بن الحسین علیهم السلام (علی اکبر) از جمله آنان است.

برخی گفته‌اند: محل دفن علی اکبر نسبت به قبر امام حسین علیه السلام نزدیک ‌ترین محل است.[۱[

ب. و نیز می‌گوید: ‌پس از بازگشت عمر بن سعد از کربلا، جماعتی از بنی ‌اسد که در غاضریه سکونت داشتند، آمده و بر پیکر امام حسین علیه السّلام و یارانش نماز گذاردند و آن حضرت را همان جایی که الآن قبر اوست دفن کردند و علی ابن الحسین (علی اکبر) علیه السلام را در پایین پای پدر به خاک سپردند، سپس برای دیگر شهیدان از اهل بیت و اصحاب، حفیره‌ای کندند و همة آنان را در آن حفیره به صورت دسته جمعی دفن کردند و عباس بن علی علیه السلام را در راه غاضریّه، در همان محلی که به شهادت رسید و اکنون قبر اوست به خاک سپردند.[۲]

ج. در بعضی از روایات آمده است: امام سجاد علیه السلام (با قدرت امامت و ولایت) به کربلا آمد و بنی   ‌اسد را سرگردان یافت، چون که میان سرها و بدن‌ ها جدایی افتاده بود و آنها راهی برای شناخت نداشتند، امام زین العابدین علیه السلام از تصمیم خود برای دفن شهیدان خبر داد، آن گاه به جانب جسم پدر رفت، با وی معانقه کرد و با صدای بلند گریست، سپس به سویی رفت و با کنار زدن مقداری کمی خاک قبری آماده ظاهر شد، به تنهایی پدر را در قبر گذاشت و فرمود: با من کسی هست که مرا کمک کند و بعد از هموار کردن قبر، روی آن نوشت: «هذا قبر الحسین بن علی بن ابی طالب الّذی قتلوه عطشاناً غریباً»؛ این قبر حسین بن علی بن ابی طالب است، آن حسینی که او را با لب تشنه و غریبانه کشتند. پس از فراغت ازدفن پدر به سراغ عمویش عباس علیه السلام رفت و آن بزرگوار را نیز به تنهایی به خاک سپرد.

سپس به بنی ‌اسد دستور داد تا دو حفره آماده کنند، در یکی از آنها بنی‌هاشم و در دیگری سایر شهیدان را به خاک سپردند، نزدیک‌ترین شهیدان به امام حسین علیه السلام فرزندش علی اکبر علیه السلام است؛[۳]

امام صادق علیه السلام در این باره به عبدالله بن حمّاد بصری فرموده است: امام حسین علیه السلام را غریبانه کشتند، بر او می‌گرید کسی که او را زیارت کند غمگین می‌شود و کسی که نمی‌تواند او را زیارت کند دلش می‌سوزد برای کسی که قبر پسرش را در پایین پایش مشاهده کند.[۴]

گر چه بعضی از مطالب در کیفیت به خاک سپاری امام حسین علیه السلام و این که چه کسی امام حسین علیه السلام را دفن کرده، در این نقل‌ها متفاوت است، ولی از مجموع آنها یک نکته قابل استفاده است که به عنوادن نتیجه ارائه می‌گردد و آن این که: قبر علی اکبر علیه السلام در پایین پای امام حسین علیه السلام قرار دارد.

نتیجه: بنابراین می‌توان ادعا کرد که ضریح کوچکی که بر ضریح حضرت سیدالشهدا علیه السلام متصل است و در طرف پایین پای آن حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضریح یک ضریح شش گوشه درست شده به احترام علی اکبر علیه السّلام و به نام آن حضرت است.

عبدالرّزاق حسنی ضریح امام حسین علیه السلام را چنین توصیف کرده است:

«ضریح امام حسین علیه السلام عبارت است از: یک بلندی (صندوق مانند) چوبی که به عاج زینت شده و روی آن دو مشبک[۵] قرار دارد،‌ مشبک داخلی از فولاد گران قیمت و مشبک خارجی از نقرة‌ روشن سفید است… به مشبک خارجی مشبک دیگری بدون این که مانعی بین آن دو باشد، متصل است و فقط از هر طرف به اندازة ‌یک متر کوتاه‌تر از مشبک خارجی متعلق به امام حسین علیه السلام است و زیر آن مشبّک قبر علی بن الحسین ـ علیهم السلام است که همراه پدر در یک روز شهید شده و در کنار پدر دفن گردیده است.[۲]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

الارشاد، شیخ مفید.

مقتل الحسین، عبدالرزاق موسوی مقدم.

موجز تاریخ البلدان العرافیه، عبدالرزاق حسنی.

منابع

[۱] . مفید، الارشاد، سلسلة مؤلفات شیخ مفید، دار المفید للطباعة و النصر و التوزیع، ج۱۱، صص ۱۲۵ ـ ۱۲۶، جزء ۲٫

[۲] . مفید، همان، ص ۱۱۴؛ خلیلی، ‌جعفر، موسوعة العتبات المقدسه قم-کربلا، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۷ ق، ص ۷۳، جزء۸٫

[۳] . عبدالرزاق الموسوی، المقرم، مقتل الحسین علیه السلام ، تهران، قسم الدراسات الاسلامیه، مؤسسه البعثة، ص۳۲۰ ـ ۳۲۱٫

[۴] . قمی، جعفر بن محمد، ابن قولویه، کامل الزیارات، مؤسسه نشر الفقاهه، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق، صص ۵۳۷ ـ ۵۳۸، المقرم، همان، ص۳۲۱٫

[۵] . هر چیز سوراخ، سوراخ پنجره مانند را مشبک ‌گویند.

[۶] . خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، قسم کربلا، جزء ۸، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ص ۱۸۲، به نقل از حسنی، عبدالرزاق، موجز تاریخ البلدان العراقیّه.