نگاهی به ابعاد دینی روان شناختی زیارت بقیع

چکیده مقاله«نگاهی به ابعاد دینی روان شناختی زیارت بقیع»

قبرستان بقیع، از قدمی‌ترین و مهم ترین قبرستان‌های مسلمانان است که گروه عظیمی از بزرگان اسلام در آن به خاک سپرده شده‌اند و از این رو، عموم مسلمانان نسبت به زیارت آن اهتمام دارند.

زیارت قبرستان بقیع، بدون شک یک عمل دینی و عبادی است. اما این عمل، فقط در این بعد خلاصه نمی‌شود. ویژگی‌های خاص قبرستان بقیع و نیز توجه مسلمانان به آن، این قبرستان را از ابعاد دیگری نیز برخوردار ساخته است که از مهم ترین آنها، بعد روان شناختی آن است.

شناخت تأثیرات روان شناختی حج در کنار ابعاد دینی آن، راه را برای بهره گیری هر چه بیشتر از زیارت بقیع در جامعه اسلامی باز می کند و امکان تحلیل ابعاد دینی روان شناختی دیگر زیارت ها را نیز فراهم می نماید.

تحقیق حاضر نشان داد مهم ترین کارکردهای دینی روان شناختی زیارت قبرستان بقیع عبارتند از: عبرت گیری از مدفونان در بقیع، یادآوری مصائب بزرگ تاریخ اسلام، ابراز محبت نسبت به خاندان پیامبر (ص) به ویژه بدون اسباب و عوامل مادی، برانگیختن اندوه شیعیان، قدردانی از بزرگان اسلام، احساس افتخار و نیز کوچکی در برابر اصحاب پیامبر (ص) و بزرگان اسلام، جلب توجه به گذشته در مسیر آینده، بیدارکننده مسلمانان، احیاگر روحیه فداکاری در راه دین، تقویت احساس نفرت و انزجار نسبت به دشمنان اسلام، تقویت اتحاد جهان اسلام، آشکارکننده زشتی تحجر و جمود. بدین ترتیب، در توجه به بقیع، نباید صرفا به تأثیر زیارت آن در اجر و ثواب اخروی اکتفا کرد. مسلمانان می توانند از این عمل جهت تحقق اهداف عالی اسلام بهره گیرند.

مقدمه

قبرستان بقیع قبرستانی مقدس برای عموم مسلمانان است. در این قبرستان عده ای از بزرگان اسلام همچون چهار امام بزرگوار ،شیعیان همسران و دختران پیامبر اکرم ، تعدادی از شهدای احد، ابراهیم فرزند رسول خدا، تعداد زیادی از اصحاب پیامبر اکرم صلى الله عليه وسلم (مانند اسعد بن زراره عثمان بن مظعون سعد بن . و…) در خاک خفته اند. از این رو قبرستان بقیع همواره مورد احترام مسلمانان بوده است.

صبحگاهان و عصر هنگام که در قبرستان بقیع گشوده می شود، نمازگزاران مسجد النبی صلى الله عليه و سلم به زیارت آن می‌شتابند و بر قبور آن بزرگان حاضر می‌شوند.
طبق روایات و گزارش‌های تاریخی، رسول خدا به بقیع عنایتی ویژه داشت. برخی شبها حضرت به آنجا می‌رفت و به اهل بقیع سلام می‌داد و برای آنها از خداوند آمرزش می‌طلبید. الفاظ و عبارات دعای آن حضرت در منابع حدیثی نقل شده است؛ از جمله در روایتی عایشه همسر پیامبر گفته است: برخی شب ها پیامبر به بقیع می رفت و برای دفن شدگان آن اینگونه طلب استغفار می کرد…

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید

فضیلت بقیع و سیره پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) و صحابه و تابعین در زیارت آن

گونه‌شناسی منابع بقیع پژوهی