چکیده
علامه مجلسی در جلد هفدهم بحارالانوار، بابی با عنوان «سهو پیامبر و خواب ماندن ایشان از نماز» آورده و به هفده روایت در این زمینه اشاره کرده است.
این روایات را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
۱٫ روایات دال بر سهو پیامبر در تعداد رکعات نماز؛
۲٫ روایات دال بر عدم سهو پیامبر در نماز؛
۳٫ روایات دال بر سهو پیامبر در قرائت نماز؛
۴٫ روایات دال بر خواب ماندن پیامبر از نماز صبح.
ایشان پس از نقد و بررسی سندی و مدلولی این روایات و استناد به نظر سایر بزرگان شیعه، با ارائه دلایلی، سهوالنبی را رد می‌کند.
درباره احادیث خواب ماندن پیامبر از نماز صبح نیز علامه سه احتمال را مطرح می کند:
۱٫ توقف در این اخبار با وجود شهرت آن میان مخالفان؛ ۲٫ صدور این احادیث از باب تقیه؛ ۳٫ پذیرش آنها پس از توجیه تعارضی که بین آنها با روایاتی دیگر از پیامبر وجود دارد.
مقدمه
موضوع سهوالنبی در کتب متقدم حدیثی شیعه و اهل سنت مورد دقت قرار گرفته است.
متکلمان و محدثانی چون شیخ صدوق و شیخ مفید در این باب به بحث پرداخته اند؛
هرچند می‌توان گفت در این زمینه دو موضع متفاوت براساس روایات اتخاذ داشته‌اند، مصنف شیعی مرحوم آقابزرگ تهرانی در الذریعه، به آثاری در ایــن
زمینه اشاره می‌کند.
از این قدما می‌توان به رساله شـيـخ حــر عاملی با عنوان التنبيه بالمعلوم من البرهان على تنزيه المعصوم عن السهو والنسيان اشاره کرد.
مرحوم میرزا جواد آقا تبریزی هم در این زمینه نفى سهو النبی صلى الله عليه وسلم را عرضه داشته است.
علامه مجلسی نیز در جلد ۱۷ بحار الانوار بابی با عنوان سهو پیامبر آورده است .
همچنین در این باب مقاله‌ای با عنوان «ثقة الاسلام کلینی و روایات سهو النبی دیاری بیدگلی و جدی» نوشته شده که در آن به روایات سهو النبی مندرج در کافی اشاره و به تحلیل وجوه مختلف آنها پرداخته شده است.
اما هدف این مقاله و تأکید آن استخراج نظر علامه مجلسی در این موضوع است.
مجلدات ۱۵ تا ۲۲ بحارالانوار با عنوان «کتاب تاریخ نبینا و احواله» درباره زندگی پیامبر اسلام از ولادت تا وفات ایشان است.
در یکی از این مجلدات (جلد ۱۷) علامه بابی با عنوان «سهو پیامبران و خواب ماندن ایشان از نماز» آورده است و در آن به بیان روایاتی در باب سهو پیامبران پرداخته و سپس در بیانی مفصل، به نقد و بررسی این روایات و بیان نظر بزرگان در این باره پرداخته است.
شایان ذکر است که در این مسیر به برخی دیگر از آثار علامه از جمله مرآة العقول نیز مراجعه و نظر علامه در این آثار را نیز بررسی کرده ایم.
۱. بررسی روایات دربارهٔ سهوالنبی صلى الله عليه وسلم در بحارالانوار
علامه در جلد ۱۷ بحار الانوار به هفده روایت درباره سهوالنبی اشاره کرده که می‌توان آنها را به چهار دسته تقسیم کرد:
روایات دسته اول روایات دال بر سهو پیامبر در تعداد رکعات نماز این دسته شامل یازده روایت است؛ هفت روایت از تهذیب روایات شماره ۱ تا ۷ سه مورد از کافی روایات شمارهٔ ۱۱ تا ۱۳ و یک مورد از عیون اخبار الرضا الان (روایت شماره ۱۴).
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
ثبت دیدگاه